W tym roku w związku z pandemią gmina miała nie pobierać opłat targowych, a tymczasem musiałem zapłacić 37 zł za możliwość handlu na miejskim targowisku. Czy to jest legalne? Czy rada gminy może upoważnić wójta do ustalania jakichś innych opłat związanych z prowadzeniem targowiska?
Opłata targowa ma normatywną podstawę w specjalnej uchwale podejmowanej przez radę gminy w trybie art. 15 ust. 1 w zw. z art. 19 pkt 1 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Co do zasady pobiera się ją od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej dokonujących sprzedaży na targowiskach. Ponadto rada określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, z tym że stawka opłaty targowej nie może przekroczyć określonego odgórnie –ustawowo – pułapu kwotowego.
Czasowe zaniechanie
W opisywanej sprawie uchwała ws. opłaty targowej najpewniej obowiązuje, ale nie może być realizowana w związku z tym, że ustawodawca przewidział zaniechanie poboru opłaty targowej w 2021 r. Ma to podstawę w art. 31zzm tzw. specustawy o COVID-19, z którego m.in. wynika, że:
„1. Od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. nie pobiera się opłaty targowej, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1170).
2. Z tytułu niepobierania opłaty, o którym mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje rekompensata ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw”.
Warunek sprzedaży
Co jednak istotne, wspomniana opłata targowa jest opłatą specyficzną, bowiem wiąże się tylko z faktem podjęcia czynności handlowych zmierzających do sprzedaży. Na tę okoliczność zwraca się uwagę w orzecznictwie sądowym. Przykładowo WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 18 marca 2020 r. (sygn. akt I SA/Go 805/19) wskazał m.in., że „obowiązek uiszczenia opłaty targowej powstaje z mocy prawa z chwilą faktycznego podjęcia czynności handlowych zmierzających do dokonania sprzedaży (niezależnie od skutku) w każdym miejscu danej gminy”. Z kolei WSA w Szczecinie w wyroku z 29 października 2020 r. (sygn. akt I SA/Sz 579/20) podkreślił, że „opłatny targowej nie można pobierać od każdej czynności prowadzonej na targowisku, a jedynie zawieranie umów sprzedaży w rozumieniu art. 535 kodeksu cywilnego i czynności zmierzające do ich zawarcia nakładają na podmioty wykonujące te czynności obowiązek uiszczenia tej daniny”. Z powyższego więc wynika, że opłata targowa jest stricte powiązana z czynnością sprzedaży, a nie z innymi czynnościami, które występują na terenie targowiska. Ma to istotne założenie z punktu widzenia art. 15 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, gdzie postanowiono, że opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.
Inne daniny
Wskazana wyżej norma upoważnia organy gminy do przyjmowania aktów prawnych, w których mogą określić opłaty za korzystania z urządzeń targowych czy za usługi wykonywane na terenie targowiska przez prowadzący go podmiot. Właśnie na podstawie tej regulacji rady gmin przyjmują uchwały określające zasady funkcjonowania targowisk, do czego upoważnia je art. 7 ust. 1 pkt 11 w zw. z art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym. Dla przypomnienia: z tych regulacji wynika, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy targowisk i hal targowych. Ponadto organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie: zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W ramach ww. uchwał zadania związane z dookreśleniem stawek za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko powierza się organom wykonawczym JST. Oznacza to, że wójt gminy (na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, wskazującym, że włodarz gospodaruje mieniem komunalnym) jest władny ustalać w drodze zarządzeń wykonawczych różne opłaty wypełniające ww. kryteria. W praktyce mogą to być np. opłaty za: wjazd na targowisko, korzystanie z terenu targowiska czy usługi administratora targowiska.
Zgodne z prawem
Kluczowe z punktu widzenia legalności tych opłat jest to, aby nie były one surogatem opłaty targowej, która, jak już wyżej wskazano, dotyczy ściśle tylko samych czynności sprzedaży na targowisku, a nie innych czynności związanych z korzystaniem z tego targowiska. W każdym razie koncepcja legalnego pobierania ww. należności innych niż opłata targowa ma potwierdzenie w orzecznictwie sądowo-administracyjnym. Przykładowo: w wyroku WSA w Łodzi z 25 września 2013 r. (sygn. akt I SA/Łd 731/13) m.in. wskazano, że: „Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowiska oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko (art. 15 ust. 3 ustawy). Stąd handlujący na targowisku, mimo uiszczania czynszu dzierżawnego, opłaty za wjazd na targowisku lub za zajęcie straganu, muszą również płacić opłatę targową na rzecz gminy”. Podobnie wskazano w wyroku WSA w Szczecinie z 24 stycznia 2018 r. (sygn. akt I SA/Sz 728/17), w którym czytamy, że „(…) opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowiska oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko. Stąd też handlujący na targowisku, mimo uiszczania czynszu dzierżawnego, opłaty za wjazd na targowisko lub za zajęcie straganu, zobowiązany jest również do opłacania opłaty targowej na rzecz gminy”.
Końcowo warto także wspomnieć o art. 4 ustawy o gospodarce komunalnej, z którego wynika, że organy stanowiące JST decydują o: wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej oraz wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto uprawnienia, o których mowa wyżej, organy stanowiące JST mogą powierzyć swoim organom wykonawczym.
Podsumowując, zestawienie opisanych argumentów natury prawnej skłania finalnie do wniosku, że gmina, a ściślej rzecz ujmując jej organy, jest upoważniona do ustalania różnych opłat związanych z korzystaniem z targowisk, w tym usług wykonywanych w ramach ich prowadzenia. O ile więc wskazane opłaty nie dotyczą samej sprzedaży (czego dotyczy wspomniana opłata targowa), o tyle nie ma przeciwwskazań, aby takowe opłaty były ustalane. Można wręcz stwierdzić, że ich ustalanie jest nawet w interesie danej gminy i zgodne z przesłankami gospodarowania mieniem komunalnym, które dają jednostce samorządowej swobodę w zakresie kształtowania opłat za korzystanie z tego mienia.
WAŻNE Opłata targowa jest opłatą specyficzną, bowiem związana jest tylko z faktem podjęcia czynności handlowych zmierzających do sprzedaży. Pobiera się ją niezależnie od należności za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko
Podstawa prawna
art. 15 ust. 1, art. 19 pkt 1 lit. a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost.zm. Dz.U. z 2021r. r. poz. 401);
art. 31zzm ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 694);
art. 7 ust. 1 pkt 11, art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1378);
art. 4 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679).
