Z powodu epidemii pisma gmin zaskarżające rozstrzygnięcia nadzorcze organów nadzoru były wstrzymane lub zawieszone. Wkrótce ma się to zmienić.
Przyjęta przez Sejm 30 kwietnia 2020 r. ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (tzw. tarcza. 3.0; przed pracami w Senacie) wprowadza bardzo istotne przepisy związane m.in. z przebiegiem postępowań sądowo-administracyjnych, w których stroną są JST. Chodzi np. o sytuacje, gdy składają one skargi na niekorzystne dla nich rozstrzygnięcia nadzorcze regionalnych izb obrachunkowych m.in. w sprawach dotyczących budżetu, dotacji, podatków i opłat lokalnych. Postępowania te na mocy art. 15zzs ust. 1 specustawy o COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695) zostały wstrzymane (w sprawach nowych ich bieg się nie rozpoczął, w rozpoczętych – został zawieszony) na czas zagrożenia epidemicznego i epidemii.
Dla samorządów oznaczało to czas niepewności – raz, że nie są pewne skuteczności swoich skarg wnoszonych, dwa – nie wiedzą, jak dalej prowadzić politykę finansową oraz czy podejmować dalsze działania gospodarcze. Oczywiście obecne przepisy nie blokiuą zupełnie merytorycznego rozpoznania skarg, bowiem mógł mieć tu zastosowanie tryb uproszczony, o którym mowa w art. 119 ustawy z 20 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325), z tym że tryb ten przewiduje rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym sądu, czyli bez rozprawy, na której można jednoznacznie wyartykułować swoje stanowisko. Ponadto, co do zasady, brak zgody drugiej strony sporu tę możliwość zamyka. Z uwagi na paraliż decyzyjny, jaki powodował ust. 15 zzs ust. 1 specustawy o COVID-19, ustawodawca zdecydował się na jego uchylenie w ustawie przyjętej 30 kwietnia przez Sejm. W zamian proponuje się nowe mechanizmy ujęte m.in. w art. 15zzs4 ust. 1 i 2 (regulacje istotne z perspektywy działań sądów administracyjnych) w powiązaniu z regulacjami art. 69 ust. 6 i 7.
Z pierwszej grupy norm wynika, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich:
- w sprawach, w których strona wnosząca skargę kasacyjną nie zrzekła się rozprawy lub inna strona zażądała jej przeprowadzenia, NSA może rozpoznać skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, jeżeli wszystkie strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze skierowania sprawy na posiedzenie niejawne wyrażą na to zgodę;
- WSA oraz NSA przeprowadzają rozprawę przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających udział w niej zainteresowanym znajdującym się poza budynku sądu.
Zaś z art. 69 ust. 6 i 7 wynika, że w ciągu siedmiu dni po wejściu w życie tarczy 3.0. (dzień po ogłoszeniu) zmieni się sytuacja nierozpoznanych dotąd skarg wnoszonych do sądów przez JST na rozstrzygnięcia nadzorcze RIO. Rozpocznie się wreszcie formalny, 30-dniowy bieg terminów na rozpatrzenie skarg, które będą mogły być rozpoznane w „normalnym” trybie, tj. na rozprawie.
