Nasza rada gminy planuje zmienić uchwałę budżetową w części dotyczącej sfinansowania deficytu przychodami ze spłaty pożyczek udzielonych w poprzednich latach z budżetu gminy. Czy będzie to prawnie dopuszczalne? Naszym zdaniem tak, bo ustawa samorządowa stanowi w art. 18 o kompetencji rady gminy do ustalania pożyczek udzielanych z budżetu, a ustawa o finansach publicznych na takie działanie pozwala.
Niestety nie jest tak, jak chciałaby rada gminy. W bieżącym roku budżetowym źródłem sfinansowania planowanego deficytu budżetowego nie mogą być środki pochodzące ze spłaty udzielonych z budżetu gminy pożyczek w latach ubiegłych. Taka zmiana uchwały stanowiłaby naruszenie ustawy o finansach publicznych. Ale inaczej będzie już w przyszłym roku.
Argumentacja gminy dotycząca znalezienia podstawy do takiej operacji w ustawie o samorządzie gminnym jest prawnie wadliwa. Z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i tej ustawy wynika, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Przepis, jakkolwiek pośrednio dotyczy kwestii budżetu gminy, jest nieadekwatny do poruszonej problematyki. Podobnie jak art. 51 ust. 1 wspomnianej ustawy, który mówi, że gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie uchwały budżetowej. Stanowi on bowiem normę o znacznym stopniu ogólności i nie może rozstrzygać o legalności omawianej uchwały.
W opisywanym przypadku trzeba się przede wszystkim odnieść do ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z art. 212 ust. 1 pkt 3 uchwała budżetowa określa kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego. W zamierzeniu gminy deficyt ma zostać sfinansowany m.in. przychodami wynikającymi ze spłat pożyczek udzielonych z budżetu gminy. W art. 217 ust. 2 ustawodawca postanowił, że deficyt budżetu JST może być sfinansowany przychodami pochodzącymi ze:
1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez JST;
2) kredytów;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku JST;
5) nadwyżki budżetu JST z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki określone w pkt 8;
6) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu JST, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
7) spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych;
8) niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu (...).
Tak więc z punktu 7 przywołanego przepisu jednoznacznie wynika, że deficyt budżetu gminy może zostać pokryty spłatami pożyczek udzielonych w latach ubiegłych. Jednak należy zwrócić uwagę na termin, od którego ten przepis ma obowiązywać. W ustawie z 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw postanowiono, że art. 217 ustawy w podanym wyżej brzmieniu ma zastosowanie po raz pierwszy do opracowania i wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego na 2020 r. Zatem w przypadku podjęcia zmiany uchwały budżetowej w bieżącym roku nie ma możliwości sfinansowania deficytu przychodami pochodzącymi ze spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych.
Taki kierunek interpretacyjny potwierdza również uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 16 kwietnia 2019 r. (nr 9.136.2019). Wskazano w niej m.in., że: „Rada, wskazując przychody ze spłaty pożyczek, nieprawidłowo określiła źródła sfinansowania planowanego deficytu 2019 roku, czym w sposób istotny naruszyła art. 212 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 217 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Finalnie skutkowało to wszczęciem przez ww. izbę postępowania nadzorczego wobec problematycznej uchwały zmieniającej budżet gminy”.
Podstawa prawna
Art. 212 ust. 1 pkt 3 oraz art. 217 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869).
Art. 8 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2500).
Art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506).