Jakie mogą być działania Inspekcji Pracy w sprawach dotyczących mobbingu i molestowania?
Skarg na molestowanie jest niezwykle mało. Poruszają kwestie bardzo indywidualne.
Inspektor pracy nie orzeka wystąpienia mobbingu / molestowania z racji ograniczeń ustawowych. Leży to wyłącznie w gestii sądu. W obszarach związanych z mobbingiem / molestowaniem Inspekcja Pracy bardziej skupia się na działaniach prewencyjnych w postaci poradnictwa, szkoleń, badania narażenia na czynniki psychospołeczne w ramach realizowanych programów prewencyjnych. Doświadczenie pokazuje, iż są to działania potrzebne, korzystają z nich pracownicy i coraz chętniej podejmowane są również przez pracodawców.
W trakcie czynności kontrolnych, w przypadku zgłoszenia do Inspekcji Pracy doświadczania mobbingu w zakładzie pracy, inspektorzy pracy mogą zaproponować pracodawcy przeprowadzenie anonimowej ankiety wśród pracowników badającej narażenie ich na działania mobbingowe. Jeżeli pracodawca wyrazi na to zgodę, wówczas wyniki anonimowych ankiet stanowią temat do rozmowy z pracodawcą celem zwrócenia mu uwagi na skalę doświadczania nieakceptowanych zachowań przez pracowników. Często przynosi to korzystny efekt, powoduje zastanowienie nad sytuacją w zakładzie pracy, podjęcie działań w celu ich polepszenia.
Jak ofiara może walczyć o swoje prawa?
Osoby, które stają się ofiarami mobbingu powinny zdecydowanie na te działania reagować, już na wczesnych etapach pojawienia się konfliktu. Im wcześniej będziemy zwracać uwagę mobberowi tym większa szansa na to, iż wycofa się on z negatywnych zachowań – zobaczy w nas osobę aktywną i walczącą. Podobnie jest z działaniami molestowania – niezbędne są reakcje sprzeciwu ze strony ofiary. Ważne jest, by informować o tych działaniach przełożonego lub bezpośrednio pracodawcę (zależy od sytuacji zakładu pracy i charakteru działań) – szukać pomocy, prosić o interwencję. Informowanie osób trzecich absolutnie nie sprzyja mobberowi, który chce pozostać ze swoimi działaniami w ukryciu, dlatego jest korzystne dla ofiary. Ważne, by nie zostawać samemu z tym co nas spotyka, by nie czuć się odpowiedzialnym za doświadczanie tych zachowań. Nie należy wstydzić się tego, że jesteśmy mobbingowani czy molestowani – sprawcy zależy na tym, byśmy wierzyli w swoją winę oraz zaczęli się izolować od innych – wówczas stajemy się łatwiejszą ofiarą. Dlatego należy robić coś zupełnie przeciwnego – rozmawiać z innymi o tym co nas spotyka, nie dać sobie wmówić, że to nasza odpowiedzialność. Oczywiście osoba doświadczająca mobbingu może również złożyć pozew do sądu pracy ubiegając się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie od pracodawcy. Niezależnie od działania PIP ofiara może także samodzielnie złożyć doniesienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa polegającego na złośliwym lub uporczywym naruszaniu praw pracowniczych.
Wiadomo że mobbing czy molestowanie nie służą firmie, nie budują dobrej atmosfery wśród załogi co pracodawcy mogą zrobić by uchronić dobre imię firm. W jaki sposób mogą zapobiegać niepożądanym zjawiskom?
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany przeciwdziałać mobbingowi – jednak ustawodawca nie przewidział konkretnej formy przeciwdziałania. Ważne, by aktywnie sprzeciwiał się mobbingowi, by stanowisko firmy jasno opowiadało się za brakiem tolerancji dla tego typu zachowań. Formalnie warto stworzyć w zakładzie pracy procedurę przeciwdziałania mobbignowi, która będzie określała działania podejmowane kiedy w zakładzie pracy nie ma mobbingu (profilaktyka) oraz w przypadku ich stwierdzenia.Procedura opisuje stanowisko firmy wobec działań mobbingowych, daje wskazówki odnośnie zachowania się pracowników, którzy czują się ofiarami mobbingu oraz sposobów postępowania pracodawcy. Z taką procedurą powinni być zaznajomieni pracownicy i zobowiązani do jej przestrzegania. Dodatkowo warto edukować pracowników z zakresu mobbingu oraz form radzenia sobie – by nie był to temat tabu, a temat, którym chcemy się zająć, by mu aktywnie zapobiegać. Postawa pracodawcy wobec mobbingu powinna być jasna i klarowna dla pracowników. Należy reagować jak zgłaszają się do nas pracownicy z informacjami o doświadczaniu mobbingu, podejmować działania w celu okazania im pomocy.