Jeśli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp, pracownik może powstrzymać się od wykonywania swoich obowiązków - jednak nie naruszy obowiązku świadczenia pracy tylko wtedy, gdy niezwłocznie powiadomi o tym fakcie swojego przełożonego.

Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca ponosi pełną odpowiedzialność za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w zakładzie i nie jest to ograniczone przez obowiązki pracowników z zakresu bhp czy powierzenie wykonywania tego typu zadań specjalistom spoza zakładu pracy.

Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, jeśli pracodawca mu tych warunków nie zapewni, a dokładnie w przypadku, gdy:

  • warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika lub,
  • wykonywana praca grozi niebezpieczeństwem dla zdrowia i życia innych osób.

Najczęściej firmy łamią prawa w tym zakresie, nieodpowiednio zabezpieczając stanowiska pracy - między innymi chodzi o źle zamontowane rusztowania, niesprawne maszyny, brak kasków i linek bezpieczeństwa, czyli brak zabezpieczeń, szczególnie przy pracach na wysokości. Tego typu uchybienia są zresztą najczęstszą przyczyną wypadków w pracy. >>Czytaj też: 7 grzechów głównych pracodawców, czyli jak łamane są nasze prawa

Jednak nawet jeśli pracodawca nie wywiąże się ze swoich obowiązków, pracownik, który odmówi wykonywania zadań nie naruszy obowiązku świadczenia pracy tylko wtedy, gdy zawiadomi o tym niezwłocznie swojego przełożonego.

W sytuacji, kiedy sam fakt powstrzymania się od wykonania pracy nie usuwa zagrożenia dla zdrowia lub życia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, o czym także powinien natychmiast poinformować pracodawcę. Oddalenie nie jest jednak równoznaczne z opuszczeniem pracy, czyli na przykład udaniem się do domu. Pracownik nadal bowiem pozostaje w dyspozycji pracodawcy i może jedynie oddalić się w bezpieczne miejsce.

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Kiedy stan zdrowia stanowi zagrożenie

Prawo pozwala także pracownikowi w sposób usprawiedliwiony powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla samego pracownika lub innych osób - chodzi przy tym zarówno o zagrożenie życia lub zdrowia, jak i mienia.

Nawet więc jeśli warunki bhp na danym stanowisku pracy odpowiadają normie, pracownik może zaprzestać świadczenia pracy w takim wypadku, powinien jednak przed opuszczeniem stanowiska pracy zawiadomić o tym bezpośredniego przełożonego.

>>Czytaj także: 5 podstawowych praw, jakie przysługują pracownikowi w Polsce

Uprawnienie to przysługuje jednak tylko pracownikom zatrudnionym przy pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, a zakres tych prac reguluje ministerialne rozporządzenie. Przykładowo do prac tych należą: prace na wysokości na masztach i wieżach antenowych, prace na wiaduktach i mostach czy prace przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych.

Za czas powstrzymania się od pracy z powodu złego stanu psychofizycznego pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

Powyższe zasady nie dotyczą pracowników, których obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 287)