Do tej pory nie było jasne, czy jeśli podwładny odrabia wyjście niezwiązane z pracą po godzinach, należy mu wypłacić wynagrodzenie i dodatek za nadgodziny. Nowelizacja ostatecznie wyjaśniła te wątpliwości.
Nowelizacja kodeksu pracy rozstrzygnęła ostatecznie kwestię odpracowywania przez pracowników wyjść prywatnych w godzinach pracy. Problem ten pojawił się pod koniec 2010 r. za sprawą stanowiska Głównego Inspektoratu Pracy z 7 grudnia 2010 r. w sprawie powstania godzin nadliczbowych przy odpracowywaniu prywatnych wyjść (GPP-459-4560-80-1/10/PE/RP). Wynikało z niego, że jeśli przy odpracowywaniu prywatnych wyjść została przekroczona norma dobowa lub przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wystąpiły godziny nadliczbowe. Oznaczało to, że za godziny przeznaczone na odpracowanie prywatnego wyjścia pracownik nabędzie prawo do wynagrodzenia powiększonego o stosowny dodatek.
Jedynym wyjątkiem od tej zasady były przypadki odpracowywania wyjścia prywatnego w tym samym dniu, w którym miało ono miejsce. W takich okolicznościach nie dochodziło bowiem do przekroczenia czasu pracy w dobie, a co za tym idzie brakowało podstaw dla naliczenia wynagrodzenia za nadgodziny.

Bez wynagrodzenia

Inspekcja podkreśliła przy tym, że pracodawca nie miał obowiązku wypłacać wynagrodzenia za czas prywatnych wyjść pracowników. Jeśli więc przepisy wewnątrzzakładowe nie zawierały postanowień przyznających pracownikom prawo do pensji za ten czas, pracodawca mógł ją proporcjonalnie obniżyć. W ten sposób mógł on uniknąć konieczności rekompensowania ewentualnych nadgodzin bez strat dla zakładu, niemniej ze szkodą dla zatrudnionych pracowników.
Zburzyło to ustalony porządek, gdyż przed ogłoszeniem tego stanowiska większość ekspertów przyjmowała odmienny pogląd. Zasady odpracowywania wyjść prywatnych określano w regulaminach pracy. Przewidywały one zazwyczaj, że musi ono nastąpić w ramach miesiąca, w którym miało miejsce wyjście prywatne, rzadziej odwołując się do okresu rozliczeniowego czy tygodnia. Co więcej, musiało ono nastąpić w tym samym wymiarze, jaki miało wyjście prywatne, gwarantując pracownikom pełne miesięczne wynagrodzenie. Zapisy wewnątrzzakładowe uzupełniano również o zastrzeżenie, że czas przeznaczony na odpracowanie wyjścia prywatnego nie stanowi pracy w nadgodzinach.
Ten stan rzeczy uległ zmianie zgodnie z nowelizacją kodeksu pracy, który wzbogacił się o art. 151 o par. 21. Zgodnie z nim czas odpracowania zwolnienia od pracy udzielonego pracownikowi na jego pisemny wniosek w celu załatwienia spraw osobistych nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. Jedynym warunkiem, jaki ustawodawca stawia wobec pracodawców korzystających z tej możliwości, jest to, by odpracowanie zwolnień prywatnych nie naruszało prawa pracownika do odpoczynków dobowych i tygodniowych.

W dowolnym terminie

Komentowany przepis nie określa terminu, w jakim powinno nastąpić odpracowanie prywatnego wyjścia, ani strony, która ten termin wyznacza, pozostawiając to samym zainteresowanym. Wskazuje to jednoznacznie, że art. 151 par. 21 k.p. należy traktować jako podstawę dla określenia w przepisach wewnątrzzakładowych zasad rozliczania prywatnych wyjść w godzinach pracy. [przykład]
Pisemne wnioski o wyjścia prywatne należy przechowywać wraz z wnioskami o odbiór czasu wolnego za godziny nadliczbowe przez okres co najmniej 3 lat, gdyż tyle wynosi okres przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy

PRZYKŁAD

Dowolne ustalenia stron

Pracodawca postanowił określić w regulaminie pracy zasady, na jakich pracownicy będą odpracowywali wyjścia prywatne w godzinach pracy. Ostateczny kształt przepisów może wyglądać w następujący sposób:

Odpracowywanie wyjść prywatnych

Par. 1

Pracownicy zgłaszają konieczność załatwienia spraw osobistych w godzinach pracy na piśmie pracodawcy lub bezpośredniemu przełożonemu, który decyduje o możliwości udzielenia zwolnienia od pracy.

Par. 2

Godzinę wyjścia i powrotu do zakładu odnotowuje się w zeszycie wyjść w celach prywatnych dostępnym w dziale kadr. Brak powrotu do zakładu oznacza, że wyjście prywatne trwało dokońca zmiany roboczej w tym dniu.

Par. 3

Pracownik jest obowiązany odpracować w całości czas wyjścia prywatnego, a pozostanie w pracy po godzinach w celu realizacji tego obowiązku nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Par. 4

Odpracowanie wyjścia prywatnego powinno nastąpić w tym samym miesiącu, w którym miało ono miejsce, aby nie wpływało na wysokość wypłacanego wynagrodzenia. W szczególnie uzasadnionych przypadkach może to nastąpić do końca okresu rozliczeniowego czasu pracy.

Par. 5

Nieodpracowanie wyjścia prywatnego skutkuje proporcjonalnym obniżeniem należnego wynagrodzenia za pracę o godziny brakujące do wymiaru wynikającego z treści zawartej umowy oraz przepisów prawa.

Par. 6

O terminie odpracowania wyjścia prywatnego decyduje pracodawca lub bezpośredni przełożony, biorąc pod uwagę wnioski pracownika oraz potrzeby zakładu.

Podstawa prawna

Art. 151 par. 21 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).