Prawo do urlopu
Zasadniczo każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Przy czym pracownik otrzymuje urlop z góry, wraz z początkiem nowego roku kalendarzowego. Oznacza to, że od 1 stycznia każdego roku pracownikowi jest naliczana nowa pula urlopowa, którą zatrudniony powinien wykorzystać w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał do niej prawo, lub ostatecznie do 30 września następnego roku.
Wymiar urlopu dla pracowników
Wymiar urlopu dla pracowników, którzy nie przepracowali 10 lat, wynosi 20 dni. W związku z tym za każdy przepracowany miesiąc w pierwszym roku pracy pracownik otrzymuje 1 i ⅔ dnia wolnego.
W kolejnych latach zatrudnienia zgodnie z art. 154 kodeksu pracy, wymiar urlopu wynosi:
20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat
26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Co jeśli pracownik chce wykorzystać od razu 26 dni urlopu?
Zasadniczo urlop wypoczynkowy powinien zostać udzielony w oparciu o plan urlopów, jednak w praktyce ma on raczej charakter orientacyjny niż obligatoryjny. Planu w ogóle nie musi tworzyć pracodawca, jeśli organizacja związkowa wyraziła na to zgodę oraz w sytuacji, gdy w firmie nie działa organizacja związkowa, ale sam pracodawca zdecydował o nietworzeniu planu urlopów. W firmie bez planu pracodawca ustala więc termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem, ale nawet w przedsiębiorstwie, w którym plan jest tworzony, to pracodawca musi na końcu go zaakceptować.
W efekcie ostatecznie to pracodawca decyduje o terminie urlopu pracownika. Co więcej, nawet jeśli pracownik miał zaplanowany wcześniej urlop, pracodawca może go przełożyć w przypadku, gdy nieobecność podwładnego spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy. Chodzi o sytuacje, kiedy obecność konkretnego pracownika w pracy jest niezbędna, na przykład w razie kontroli w firmie, wystąpienia awarii, której nie jest w stanie usunąć inny pracownik czy choroby osoby na podobnym stanowisku, która miała zastępować pracownika w czasie jego urlopu.
Nie ma więc przeszkód, aby pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy w całości, także na początku roku, ale w każdym przypadku musi wcześniej uzyskać zgodę od pracodawcy na dłuższy wypoczynek.
Urlop po macierzyńskim i ojcowskim obowiązkowy
Natomiast pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego, jeśli zatrudniony chce z niego skorzystać tuż po urlopie macierzyńskim, ojcowskim lub rodzicielskim - i złożył w tej sprawie wniosek.
Przełożony nie może odmówić pracownikowi urlopu, jeśli pomiędzy ostatnim dniem pobytu na macierzyńskim/ojcowskim a pierwszym dniem urlopu wypoczynkowego nie było żadnej przerwy. Pracownik może przy tym wnioskować o udzielenie mu urlopu już nabytego, czyli urlopu zaległego i urlopu bieżącego, przysługującego mu do momentu złożenia wniosku.