Subskrybuj nas na Youtube
Pracownica (wiek powyżej 26 lat) zatrudniona na 3/4 etatu przebywała na urlopie rodzicielskim do 6 sierpnia 2019 r. Pod koniec urlopu złożyła wniosek o udzielenie jej zaraz po rodzicielskim urlopu wypoczynkowego (ponad 10 lat stażu). Chce przy tym wykorzystać urlop zaległy: trzy dni z 2017 r. i cały z 2018 r. Po wypoczynkowym zamierza rozpocząć urlop wychowawczy trwający do końca 2019 r. Ile urlopu wypoczynkowego przysługuje jej za 2019 r.? Jak obliczyć jej wynagrodzenie urlopowe? Pracownica ma pensję minimalną, dodatek za pracę przy komputerze 200 zł oraz premię zmienną do 300 zł za czas przepracowany. Jednocześnie od 16 maja do 7 sierpnia 2018 r. przebywała na zwolnieniu chorobowym, a od 8 sierpnia 2018 r. kolejno na urlopach: macierzyńskim i rodzicielskim (zasiłek 80 proc., podstawa wymiaru 1618,50 zł). Ostatnie premie, jakie otrzymała, to: w marcu 2018 r. – 129 zł i w kwietniu 2018 r. – 205 zł. W maju 2018 r. premii nie było.
ODPOWIEDŹ
Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie można się zrzec. Prawo do kolejnych urlopów nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym – od 1 stycznia. Wymiar urlopu przy pełnym wymiarze czasu pracy wynosi: 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat, albo 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Dla niepełnoetatowca
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu w zależności od stażu pracy, tj. 20 lub 26 dni. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. [przykład 1]
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada ośmiu godzinom pracy. Przykładowo 10 dni urlopu to 80 godzin. Jeśli pracownika obowiązuje niższa norma dobowa, np. niepełnosprawnego bądź zatrudnionego w sektorze medycznym, to jeden dzień urlopu odpowiada tej niższej normie, np. siedmiu godzinom. U pracownika niepełnoetatowego wymiar urlopu w ujęciu godzinowym to zatem iloczyn liczby dni ustalonej zgodnie z wielkością etatu i ośmiu godzin. Jednak w zależności od rozkładu czasu pracy urlop w dniach może się wydłużyć. [przykład 2]
przykład 1
Z zaokrągleniem
Pracodawca zatrudnia na 1/4 etatu pracownika z 9-letnim stażem pracy, a na 1/8 etatu pracownika z ponad 10-letnim okresem pracy. Pierwszy z nich ma prawo do urlopu w wymiarze 5 dni: 1/4 x 20 dni, a drugi jest uprawniony do 4-dniowego urlopu: 1/8 x 26 dni = 3,25 dnia, po zaokrągleniu – 4 dni.
przykład 2
Sześć godzin
Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu z ponad 10-letnim stażem pracy świadczy pracę po sześć godzin od poniedziałku do piątku. Ma prawo do 20 dni urlopu (3/4 x 26 dni = 19,5 dnia, po zaokrągleniu 20 dni). W przeliczeniu na godziny to 160 godzin (20 dni x 8 godz.). Każdy dzień urlopu to odpisanie z tej puli sześciu godzin, co oznacza, że pracownik ma prawo do 26 pełnych dni wolnych dni i czterech godzin (160 godz. : 6 godz.). ©℗
Udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym, odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy, jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop. Tak najczęściej wypada u niepełnoetatowców.
Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 kodeksu pracy). Jeśli zatrudniony nie wykorzystał swojej puli na bieżąco, od 1 stycznia nowego roku urlop z tego poprzedniego staje się urlopem zaległym, który powinien być udzielony do 30 września. Urlopy zaległe co prawda nie przepadają, ale nie należy kumulować ich za długo, gdyż prawo do nich się przedawnia, tak jak wszystkie roszczenia ze stosunku pracy, z upływem trzech lat od dnia, gdy stało się wymagalne.
Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na cząstki. Jest to także dużo częściej spotykane w praktyce niż skorzystanie z całej puli jednorazowo. Jednak pracodawca powinien mieć na względzie, że co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Zgodnie z planem, ale z wyjątkami
Jak już wspomniano, pracodawca powinien udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Dlatego też urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, który podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w danej jednostce. Plan ten pracodawca układa, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się jednak części urlopu udzielanego pracownikowi na żądanie (art. 1672 k.p.). Za zgodą związków zawodowych pracodawca może odstąpić od sporządzenia grafiku urlopów, a jeśli w zakładzie one nie działają, może również zrezygnować z planu i udzielać urlopów w ustalonych terminach w porozumieniu z pracownikiem. Przy czym oczywiście znowu nie dotyczy to urlopu udzielanego „na żądanie”, bo taki urlop jest nieprzewidywalny i pracownik może poinformować o jego wzięciu nawet w dniu rozpoczęcia wolnego.
Generalnie termin urlopu uzgadnia się z pracodawcą. Jednak od tej zasady są wyjątki. Pracodawca może bowiem jednostronnie udzielić pracownikowi urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Wtedy wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru urlopu proporcjonalnego. I drugi przypadek: na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (rodzicielskim). Dotyczy to także pracownika – ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.
Składniki stałe i zmienne
Za czas urlopu wypoczynkowego podwładnemu należy się takie wynagrodzenie, jakie by uzyskał, gdyby pracował (art. 172 k.p.). Gdy pracownik uzyskuje składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości, nie ma potrzeby obliczania podstawy wymiaru i samego wynagrodzenia urlopowego. Wówczas stałe składniki wypłaca się w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu.
Inaczej jest ze zmienną częścią wynagrodzenia. Zmienne składniki, przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Jeżeli jednak przez cały okres przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru poprzedzający miesiąc wykorzystywania urlopu wypoczynkowego lub przez okres krótszy, lecz obejmujący pełny miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące kalendarzowe, pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie zmienne za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, przy ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się najbliższe miesiące, za które pracownikowi przysługiwało takie wynagrodzenie (par. 11 rozporządzenia urlopowego).
Wynagrodzenie urlopowe oblicza się:
- dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ona ustalona, a następnie
- mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.
Jak to policzyć
Jeśli chodzi o pracownicę z pytania, to ma ona trzy dni urlopu za 2017 r. i pełen wymiar za 2018 r. Łącznie są to 23 dni (3 dni + 20 dni), czyli 184 godziny. Z tej liczby w sierpniu do wykorzystania będą 102 godziny (17 dni x 6 godz. – z uwzględnieniem, że 15 sierpnia jest dniem wolnym od pracy).
Za 2019 r. pracownica ma prawo do pełnego wymiaru, tj. do 20 dni urlopu. Prawo do urlopu wypoczynkowego nabyła bowiem 1 stycznia 2019 r., czyli przed urlopem wychowawczym.
I. Wynagrodzenie ze składników zmiennych
Pracownica rozpoczyna urlop w sierpniu. Jednakże trzy poprzednie miesiące to urlop rodzicielski. Należy więc sięgnąć wstecz, aż do pierwszego miesiąca, w którym praca była świadczona. Od tego miesiąca należy liczyć trzymiesięczny okres, czyli w tym przypadku będzie to maj – marzec 2018 r. W tym okresie pracownica uzyskała dwie premie. Zatem wynagrodzenie urlopowe za sierpień 2019 r. wynosi 111,18 zł:
1. Podstawa wymiaru: 334 zł (129 zł premii z marca 2018 r. + 205 zł premii z kwietnia 2018 r.)
2. Wynagrodzenie za 102 godziny urlopu: 334 zł : 306 godz. (54 godz. w maju, 120 godz. w kwietniu, 132 godz. w marcu 2018 r.) = 1,09 zł (stawka za godzinę) 1,09 zł x 102 godz. urlopu = 111,18 zł
II. Zasiłek macierzyński za sześć dni sierpnia 2019 r.
1618,50 zł : 30 dni = 53,95 zł (stawka za dzień)
53,95 zł x 80 proc. = 43,16 zł
43,16 zł x 6 dni = 258,96 zł
III. Wynagrodzenie zasadnicze za sierpień 2019 r.
1687,50 zł (2250 zł x 3/4) : 126 godz. (nominał dla 3/4 w sierpniu) = 13,39 zł
13,39 zł x 102 godz. = 1365,78 zł
IV. Dodatek za pracę przy komputerze za sierpień 2019 r.
200 zł : 126 godz. = 1,59 zł x 102 godz. = 162,18 zł.
Za sierpień pracownicy przysługuje zatem: zasiłek macierzyński – 258,96 zł, wynagrodzenie urlopowe – 111,18 zł oraz wynagrodzenie zasadnicze i dodatek za pracę przy komputerze w wysokościach odpowiednio 1365,78 zł i 162,18 zł (proporcjonalnie do przepracowanego miesiąca).
Lista płac na sierpień 2019 r. ©℗
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Przychód | 1898,10 zł | 1365,78 zł + 162,18 zł + 111,18 zł + 258,96 zł |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 224,73 zł | – podstawa wymiaru – 1639,14 zł (bez zasiłku)– składka emerytalna – 1639,14 zł x 9,76 proc. = 159,98 zł– składka rentowa – 1639,14 zł x 1,5 proc. = 24,59 zł– składka chorobowa – 1639,14 zł x 2,45 proc. = 40,16 złŁączna kwota składek – 224,73 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne:– do zapłaty do ZUS– odliczana od podatku | 127,30 zł109,62 zł | – podstawa wymiaru – 1414,41 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, tj. 224,73 zł)1414,41 zł x 9 proc. = 127,30 zł1414,41 zł x 7,75 proc. = 109,62 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 125 zł | Przychód do opodatkowania – 1898,10 zł – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu – 1562 zł [1898,10 zł (przychód) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodów) – 224,73 zł = 1562,12 zł]– zaliczka do US – 125 zł [(1562 zł x 18 proc.) – 46,33 zł (kwota zmniejszająca) = 234,83 zł (zaliczka na podatek) – 109,62 zł (składka zdrowotna) = 125,21 zł] |
| Kwota do wypłaty | 1421,07 zł | 1898,10 zł – (224,73 zł + 127,30 zł + 125 zł) |
Podstawa prawna
Art. 152–154, art. 1542, art. 161–1671, art. 168, art. 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040).
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).
