Subskrybuj nas na Youtube
Zyskają tylko ci, których stosunek pracy ustał od 8 listopada, czyli od wejścia w życie ustawy. U innych, którzy stracili pracę wcześniej, ekwiwalent urlopowy nie wzrośnie. Tu w rachunkach nic się nie zmienia.
Resort pracy i PiP jednomyślni
Liczba świąt ma wpływ na ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, gdyż do jego obliczania przyjmuje się współczynnik do ekwiwalentu będący pochodną liczby dni roboczych w danym roku kalendarzowych podzielonych przez 12, gdyż tyle jest miesięcy w roku. Wprowadzenie 12 listopada nowego święta narodowego z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oznacza konieczność odjęcia kolejnego święta, a więc współczynnik do ekwiwalentu zmniejszy się. Pracownicy realnie na tym zyskają, gdyż podstawa do obliczania ekwiwalentu jest dzielona przez współczynnik, a więc im mniejszy dzielnik, tym większy wynik, który stanowi przecież kwotę należną dla pracownika. Ale czy zyskają wszyscy?
Ustawa z 7 listopada o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 2117) została podpisana przez prezydenta w tym samym dniu i jeszcze w tej samej dacie została opublikowana w Dzienniku Ustaw, a zgodnie z jej art. 4 weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, czyli od dnia 8 listopada 2018 r. Jednak już wcześniej rozpoczęła się dyskusja, komu z powodu zmiany współczynnika trzeba będzie przeliczyć ekwiwalenty: wszystkim pracownikom zwolnionym w 2018 r. czy tylko tym, których stosunki pracy ustały w dniu wejścia ustawy w życie lub później? Na szczęście Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz PIP zajęły bardzo rozsądne stanowisko. Zgodnie z nim mniejszy współczynnik dotyczy tylko tych osób, które nabyły prawo do ekwiwalentu za urlop po wprowadzeniu nowego święta. Datą graniczną jest zatem dzień 8 listopada 2018 r., tak więc osoby, których stosunek pracy zakończył się przed ta datą, nie nabędą wyższych kwot z tego tytułu.
Przykład:
W dniu 31 października 2018 r. pracodawca zwolnił z pracy dwóch pracowników, jeden z nich otrzymał miesięczne wypowiedzenie, które upłynie w dniu 30 listopada, a drugi podpisał porozumienie stron, na mocy którego rozwiązano stosunek pracy z dniem 7 listopada. W takim przypadku ekwiwalent drugiego pracownika powinien zostać policzony z uwzględnieniem starego współczynnika, gdyż stosunek pracy ustał przed 8 listopada. Natomiast w przypadku pierwszego pracownika ekwiwalent powinien zostać policzony już z uwzględnieniem nowego współczynnika do ekwiwalentu, gdyż stosunek pracy ustał z dniem 30 listopada, czyli już po wprowadzeniu nowego święta.
W praktyce może się jeszcze okazać, że w listopadzie czy grudniu będą dokonywane korekty w wypłacie ekwiwalentów za urlop wypłaconych do października 2018 r. W takich przypadkach, ustalając na nowo ich kwoty, należy nadal posługiwać się starym współczynnikiem urlopowym, gdyż o jego wykorzystaniu nie decyduje data dokonywania naliczenia, a data nabycia prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. ©℗
Stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 15 listopada 2018 r. w sprawie święta 12 listopada i ekwiwalentu za urlop
Zgodnie z § 19 rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2 poz. 14 z późn. zm.) współczynnik służący do ustalenia ekwiwalentu za 1. dzień urlopu ustala się odrębnie w każdym roku kalendarzowym i stosuje przy obliczaniu ekwiwalentu, do którego pracownik nabył prawo w ciągu tego roku kalendarzowego.
Współczynnik ustala się, odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli się przez 12.
W związku z wejściem w życie ustawy o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, ustanawiającej dzień 12 listopada 2018 r. świętem będącym dniem wolnym od pracy (art. 2 ustawy), w opinii Ministerstwa Rodziny należy od nowa ustalić współczynnik do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop, uwzględniając w tych obliczeniach nowy dzień wolny od pracy (12 listopada 2018 r.). Nowo ustalony współczynnik ma zastosowanie do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, do którego pracownik nabywa prawo począwszy od dnia wejścia w życie ww. ustawy (czyli od dnia 8 listopada 2018 r.).
W opinii resortu nie ma natomiast podstaw prawnych, aby dokonywać ponownego przeliczenia już wcześniej wypłaconych ekwiwalentów za urlop przy zastosowaniu nowego współczynnika. W świetle przepisu art. 171 Kodeksu pracy należy w takiej sytua cji stosować współczynnik obowiązujący w dniu, w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu, tj. w dniu rozwiązania stosunku pracy.
W tej sprawie resort przeprowadził konsultacje z Głównym Inspektoratem Pracy Państwowej Inspekcji Pracy, który zajmuje takie samo stanowisko.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie jest uprawnione do dokonywania wykładni przepisów prawa, a wyrażane przez resort poglądy prawne nie są wiążące dla stron konkretnych stosunków pracy, organów kontrolnych oraz sądów.
specjalista z zakresu prawa pracy, były pracownik PIP i SN
Rozliczamy pracownika, który właśnie zakończył zatrudnienie
PROBLEM
Umowa o pracę z pracownikiem rozwiązała się 16 listopada 2018 r. (za porozumieniem stron). Wykorzystał on urlop za bieżący rok w wymiarze 12 dni (ma prawo do 26 dni). Jego wynagrodzenie ustalone w stałej miesięcznej stawce wynosiło 5100 zł. Otrzymywał też premie miesięczne w zmiennej wysokości (regulaminowe) zależne od oceny pracy. W okresie sierpień–październik wyniosły odpowiednio 765 zł, 510 zł oraz 1020 zł. W tym okresie pracownik był chory przez pięć dni. W listopadzie, przed ustaniem zatrudnienia, wyjątkowo pracował jeszcze przez dwie godziny w porze nocnej (od godz. 21 do 23). Jak prawidłowo należało rozliczyć pracownika za listopad, biorąc pod uwagę nowe święto 12 listopada? Jaki nominał czasu pracy należało zastosować i jaki współczynnik urlopowy? Czy prawidłowe było zastosowanie współczynnika po przeliczeniu go na nowo?
ODPOWIEDŹ
Do obliczenia ekwiwalentu urlopowego, do którego pracownik nabył prawo 16 listopada 2018 r., a więc już po wejściu w życie przepisów ustanawiających nowe święto, należało zastosować współczynnik po przeliczeniu, czyli 20,83. Wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca oraz dodatki za pracę w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych, które przypadły po 8. godzinie pracy, również należało obliczyć, stosując nominał dla listopada wynoszący 160, a nie 168 godzin.
Co z wymiarem czasu pracy
W listopadzie każdego roku przypadają dwa ruchome święta – 1 listopada (Święto Wszystkich Świętych) oraz 11 listopada (Narodowe Święto Niepodległości). W 2018 r. pierwsze z nich wypadło w czwartek, a drugie w niedzielę. Święta te, jako dni ustawowo wolne od pracy nieprzypadające w niedziele, obniżają wymiar czasu pracy, który zgodnie z art. 130 k.p. ustala się odrębnie dla danego okresu rozliczeniowego. Wymiar czasu pracy dla listopada 2018 r. wynosił 168 godzin, co wynika z wyliczenia:
40 godz. x 4 tygodnie + (2 dni pozostałe do końca miesiąca, przypadające od poniedziałku do piątku x 8 godz.) – 1 dzień (święto 1.11.) x 8 godz. = 168 godz.
Jednak w listopadzie 2018 r. zostało ustanowione jeszcze jedno święto przypadające 12 listopada (poniedziałek). Wprowadziła je ustawa z 7 listopada 2018 r. o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 2117). Ze względu na to, że każde święto przypadające w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin, ustalony wcześniej nominał dla listopada się zdezaktualizował. Zamiast 168 godzin jest do przepracowania 160 godzin.
Zmiana wymiaru czasu pracy wpływa na te wszystkie obliczenia, w których w celu uzyskania stawki za jedną godzinę pracy wykorzystuje się jako podzielnik liczbę dni przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Wzory z użyciem nominału stosuje się przy ustalaniu np.:
- dodatku za pracę w porze nocnej;
- normalnego wynagrodzenia oraz dodatku pieniężnego za pracę w godzinach nadliczbowych;
- wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, gdy za pozostałą część pracownikowi nieobecnemu w pracy z innych przyczyn niż choroba wynagrodzenie nie przysługiwało;
- wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, gdy zatrudnienie nie obejmowało pełnego miesiąca;
- wynagrodzenia za czas dyżuru;
- wynagrodzenia za niezawiniony przez pracownika przestój oraz gotowość do pracy.
Zatem pracownikom, którym za listopad będzie przysługiwało któreś z tych wynagrodzeń, trzeba je będzie naliczyć z uwzględnieniem nowego nominału.
20,83 zamiast 20,92
Dodatkowe święto w listopadzie spowodowało również obniżenie współczynnika urlopowego, za pomocą którego pracodawca oblicza wysokość należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Wartość współczynnika służy do wyznaczenia stawki za jeden dzień urlopu, ale nie tylko. Służy ona również do obliczania wynagrodzeń, odszkodowań i innych należności odpowiadających wysokości wynagrodzenia za jeden dzień lub jego wielokrotności (np. kary porządkowej).
Wracając do ekwiwalentu, przysługuje on pracownikowi w zamian za urlop niewykorzystany w naturze – w całości lub w części – z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Prawo do ekwiwalentu pracownik nabywa w dniu ustania zatrudnienia, gdyż dopiero wtedy jest pewne, że pozostały urlop nie zostanie skonsumowany w postaci wolnego czasu.
Ekwiwalent za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy oblicza się:
1) dzieląc podstawę wymiaru ekwiwalentu stanowiącą sumę miesięcznych wynagrodzeń ustalonych ze zmiennych i/lub stałych składników, przez współczynnik, a następnie
2) dzieląc tak otrzymany ekwiwalent za jeden dzień urlopu przez liczbę odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika, a następnie
3) mnożąc tak otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu wypoczynkowego.
Współczynnik służący do ustalenia ekwiwalentu za jeden dzień urlopu ustala się odrębnie w każdym roku kalendarzowym i stosuje przy obliczaniu ekwiwalentu, do którego pracownik nabył prawo w ciągu tego roku kalendarzowego (niezależnie od tego, czy chodzi o urlop zaległy czy bieżący).
Współczynnik ustala się, odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli się przez 12.
Współczynnik dla danego roku kalendarzowego jest zwykle obliczany już pod koniec roku poprzedniego (do wypłat ekwiwalentów może bowiem dochodzić począwszy od stycznia). Wskaźnik dla 2018 r. został ustalony na poziomie 20,92, co wynikało z wyliczenia:
365 dni – (52 niedziele + 10 świąt + 52 dni wolne) / 12 = 20,92
WAŻNE Ekwiwalent przysługuje za urlop niewykorzystany w naturze z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Prawo do ekwiwalentu pracownik nabywa w dniu ustania zatrudnienia, bo dopiero wtedy jest pewność, że pozostały mu urlop nie zostanie przez niego wykorzystany w postaci wolnego czasu.
W związku z tym, że w listopadzie doszło nowe święto, współczynnik należy ponownie przeliczyć. Świąt w 2018 r. jest bowiem 11, a nie 10. Po ponownej kalkulacji wychodzi 20,83.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to obliczoną wartość współczynnika obniża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.
W związku z tym, że listopad prawie kończy dany rok kalendarzowy, pojawiły się wątpliwości, co z ekwiwalentami wcześniej wypłaconymi. Wielu pracowników poodchodziło przecież z pracy w okresie od stycznia do początku listopada – otrzymali więc swoje świadczenia policzone według współczynnika 20,92. Wypłaty wyrównań kosztowałyby pracodawców wiele pracy i środków.
Stąd stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (po konsultacji z Głównym Inspektoratem PIP). Resort stwierdził, słusznie zresztą, że nowy współczynnik powinien być stosowany przy ustalaniu ekwiwalentów, do których prawo powstało począwszy od 8 listopada 2018 r., tj. od dnia wejścia w życie „świątecznej” ustawy (z 7 listopada 2018 r.). Oznacza to, że nie ma podstawy prawnej, by pracownikom, którzy już otrzymali ekwiwalenty liczone ze współczynnikiem 20,92, ponownie je przeliczać.©℗
Lista płac na listopad 2018 roku
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Przychód | 6066,18 zł | 2549,60 zł + 5,26 zł + 95,64 zł + 3415,68 zł |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 831,67 zł | – podstawa wymiaru: 6066,18 zł – składka emerytalna: 6 066,18 zł x 9,76 proc. = 592,06 zł– składka rentowa: 6066,18 zł x 1,5 proc. = 90,99 zł– składka chorobowa: 6066,18 zł x 2,45 proc. = 148,62 złŁączna kwota składek: 831,67 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– odliczana od podatku | 471,11 zł405,67 zł | – podstawa wymiaru: 5234,51 zł (wynagrodzenie po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 831,67 zł)5234,51 zł x 9 proc. = 471,11 zł5234,51 zł x 7,75 proc. = 405,67 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 470 zł | Przychód do opodatkowania: 6006,18 zł– podstawa opodatkowania po zaokrągleniu: 5123 zł [6066,18 zł (przychód) – 111,25 zł – koszty uzyskania przychodów – 831,67 zł = 5123,26 zł]– zaliczka do US: 470 zł [(5123 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 875,81 zł (zaliczka na podatek) – 405,67 zł (składka zdrowotna) = 470,14 zł] |
| Kwota do wypłaty | 4293,40 zł | 6066,18 zł – (831,67 zł + 471,11 zł + 470 zł) |
Przeliczenia dla osoby z przykładu
Z pracownikiem umowa o pracę uległa rozwiązaniu 16 listopada 2018 r. W tym dniu pracownik nabył prawo do ekwiwalentu za 96 godzin urlopu (11/12 z 26 dni = 24 dni; 24 dni – 12 dni wykorzystanych = 12 dni x 8 godz. = 96 godzin). Przepracował również dwie godziny w porze nocnej, za które przysługiwał mu dodatek. Praca o tej porze spowodowała również przekroczenie normy dobowej, czyli powstanie godzin nadliczbowych. Poniżej, po kolei, obliczamy dla pracownika należności za listopad 2018 r.
1. WYNAGRODZENIE ZA PRZEPRACOWANĄ CZĘŚĆ MIESIĄCA
W przypadku obliczania wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, gdy okres pozostawania pracownika w stosunku pracy nie obejmuje pełnego miesiąca, miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc, czyli:
5100 zł : 160 godz. (nominał po przeliczeniu) = 31,88 zł
31,88 zł x 80 godz. (od 17 do 30 listopada) = 2550,40 zł
5100 zł – 2550,40 zł = 2549,60 zł
2. DODATEK ZA PRACĘ W NOCY
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej, wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przy ustalaniu tego dodatkowego wynagrodzenia za jedną godzinę minimalne wynagrodzenie za pracę dzieli się przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu.
2100 zł : 160 godz. = 13,13 zł
13,13 zł x 20 proc. = 2,63 zł
2,63 zł x 2 godz. = 5,26 zł
3. WYNAGRODZENIE I DODATEK ZA PRACĘ NADLICZBOWĄ
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia obejmującego wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną.
a) wynagrodzenie (tylko ze stawki zasadniczej):
5100 zł : 160 godz. = 31,88 zł
31,88 zł x 2 godz. = 63,76 zł
b) dodatek:
(31,88 zł x 50 proc.) x 2 godz. = 31,88 zł
razem: 95,64 zł
4. EKWIWALENT ZA URLOP
Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy ustala się, stosując zasady po części obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego oraz odrębne określone tylko dla ekwiwalentu.
Przy ustalaniu ekwiwalentu składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu, a zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, wypłacone w okresie trzech miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się w średniej wysokości z tego okresu. Jeżeli pracownik nie przepracował pełnego, trzymiesięcznego okresu, to wynagrodzenie faktycznie wypłacone mu w tym okresie dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Premie po uzupełnieniu: (765 zł + 510 zł + 1 020 zł) : 60 dni (przepracowane w okresie VIII–X) x 65 dni (do przepracowania) = 2486,25 zł
Średnia miesięczna premia: 828,75 zł (2486,25 zł : 3)
Podstawa ekwiwalentu: 5100 zł + 828,75 zł = 5928,75 zł
5 928,75 zł : 20,83 = 284,63 zł
284,63 zł : 8 godz. = 35,58 zł
35,58 zł x 96 godz. = 3415,68 zł
EKSPERT OD WYNAGRODZEŃ
Podstawa prawna
Art. 1511, art. 1518, art. 171 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
Par. 14–19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).
Par. 4b, par. 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 927).