Subskrybuj nas na Youtube
PROBLEM: Pracownik dostarczył zwolnienie lekarskie na okres od 20 grudnia 2017 r. do 3 stycznia 2018 r. W 2017 r. chorował łącznie 27 dni, tak więc z limitu 33 dni zostało 6 dni, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Za kolejne 6 dni grudnia będzie już wypłacany zasiłek chorobowy. Co jednak z okresem od 1 stycznia 2018 r. – czy mamy dalej wypłacać zasiłek, czy już od nowa wynagrodzenie chorobowe? Pracownik zarabia 2100 zł oraz otrzymuje stałą regulaminową premię miesięczną – 300 zł, która jest zmniejszana za okresy choroby w sposób proporcjonalny, tak jak wynagrodzenie zasadnicze.
ODPOWIEDŹ
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby (lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną) na podstawie art. 92 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Okres jego pobierania wynosi w ciągu roku kalendarzowego do 33 dni, albo do 14 dni w przypadku osób, które ukończyły 50. rok życia.
Do okresu tego wlicza się wszystkie dni niezdolności do pracy przypadające w roku kalendarzowym. Obowiązuje jeden limit w stosunku rocznym, bez względu na przerwy między kolejnymi stanami chorobowymi, a także przerwy między jednym a drugim zatrudnieniem u różnych pracodawców.
Do okresu 33 dni lub odpowiednio 14 dni wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, oraz okresy, za które pracownik nie ma prawa do tego wynagrodzenia wskutek okoliczności wymienionych w odrębnych przepisach (choroba przypadająca w okresie urlopu bezpłatnego, wychowawczego, w czasie okresu wyczekiwania). Pracownikowi po pięćdziesiątce prawo do 14-dniowego okresu wypłaty wynagrodzenia przysługuje, począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył 50. rok życia.
Jakie wynagrodzenie
Wysokość wynagrodzenia za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną to zwykle 80 proc. podstawy wymiaru, nawet za okres leczenia szpitalnego. Wyższe, bo 100-proc. wynagrodzenie przysługuje, jeżeli:
● pracownik uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy,
● choroba przypadła w czasie ciąży,
● zatrudniony poddał się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Wynagrodzenie chorobowe wypłaca się za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych. Stanowi ono przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu. W zakresie ubezpieczeń stanowi podstawę wymiaru jedynie składki zdrowotnej, co oznacza, że nie nalicza się od niego składek społecznych.
Kiedy zasiłek
Za czas niezdolności do pracy, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Oznacza to, że począwszy od 34. dnia lub odpowiednio 15. dnia absencji chorobowej w roku kalendarzowym, pracownik nabywa prawo zasiłku chorobowego z ubezpieczenia społecznego.
Podobnie jak wynagrodzenie chorobowe zasiłek wynosi 80 proc. podstawy wymiaru, a za okres pobytu w szpitalu – 70 proc. Gdy choroba przypada w okresie ciąży, zasiłek wzrasta do 100 proc. Przysługuje on za każdy dzień orzeczonej niezdolności, w tym za dni wolne.
Zasiłek dla celów podatkowych kwalifikuje się do przychodów z innych źródeł, a nie ze stosunku pracy. Jeśli w danym roku kalendarzowym płatnikiem zasiłków jest pracodawca, to on ustala do nich prawo, oblicza wysokość, pobiera zaliczkę na podatek i wypłaca świadczenie. Następnie zasiłek jest rozliczany w ciężar składek społecznych, gdyż finansuje go budżet państwa za pośrednictwem ZUS. Od zasiłku nie nalicza się ani składek społecznych, ani zdrowotnej.
Jak obliczyć
W celu obliczenia zarówno wynagrodzenia, jak i zasiłku chorobowego należy postępować następująco:
Krok 1. Ustalamy podstawę wymiaru świadczenia.
Krok 2. Dzielimy podstawę przez 30 (podstawę wymiaru za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi bowiem 1/30 część tej podstawy).
Krok 3. Ustalamy kwotę stanowiącą odpowiedni procent dniówki (80, 70 lub 100 proc.).
Krok 4. Mnożymy ustaloną dniówkę przez liczbę dni wynikającą z zaświadczenia lekarskiego.
Podstawa wymiaru
Zasady ustalania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku są wspólne. Stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia choroby, a jeśli zatrudnienie jest krótsze – za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia chorobowego. Ustala się je przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika za okres 12 miesięcy (lub odpowiednio krótszy, jeżeli zatrudnienie trwało niepełny rok), przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.
Podstawę wymiaru tworzą składniki przychodu:
● podlegające oskładkowaniu,
● do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania wynagrodzenia/zasiłku chorobowego zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu i jeżeli nie są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia/zasiłku.
Między jednym a drugim
Płatnikiem wynagrodzenia chorobowego jest zawsze pracodawca, a zasiłku – pracodawca lub ZUS. W danym roku kalendarzowym prawo do zasiłków ustalają oraz zasiłki te wypłacają:
1) płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych – swoim ubezpieczonym w czasie trwania ubezpieczenia,
2) oddziały ZUS – m.in. ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 osób.
Liczbę ubezpieczonych ustala się na 30 listopada poprzedniego roku.
Może się zdarzyć, że pracownik rozchoruje się w grudniu i jego niezdolność przeciąga się do stycznia kolejnego roku. Jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi temu nadal przysługuje takie wynagrodzenie. Jednak okres 33 (14) dni, za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, powinien być liczony od 1 stycznia. Innymi słowy, liczba dni niezdolności przypadającej począwszy od Nowego Roku, wchodzi do limitu już na ten kolejny rok.
Jeżeli natomiast nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi przysługuje nadal zasiłek za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy. Jeżeli oddział ZUS, będąc upoważnionym rozpoczął wypłatę zasiłku przed 1 stycznia (a więc jeszcze w starym roku), kontynuuje tę wypłatę za nieprzerwany okres niezdolności do pracy także w nowym roku kalendarzowym, nawet jeżeli od 1 stycznia płatnik składek stał się płatnikiem zasiłków dla swoich ubezpieczonych. W przypadku zmiany rodzaju pobieranego zasiłku po 1 stycznia wypłaty kolejnego zasiłku dokonuje już płatnik składek. [przykład]
PRZYKŁAD
Zmiana płatnika
Ciężarna pracownica jest niezdolna do pracy od 11 grudnia 2017 r. do 10 stycznia 2018 r. Przysługuje jej zasiłek chorobowy, którego wypłatę w grudniu podjął ZUS. Pracownica urodziła dziecko 7 stycznia 2018 r. Za okres od 11 grudnia do 6 stycznia przysługuje jej zasiłek chorobowy płatny przez ZUS. Od 7 stycznia należny jest już zasiłek macierzyński wypłacany przez zakład pracy, który w 2018 r. został płatnikiem zasiłków ze względu na wzrost stanu ubezpieczonych na 30 listopada 2017 r.
Za przepracowaną część miesiąca
Za miesiąc, w którym pracownik wykonywał pracę i chorował, przysługuje mu wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca oraz wynagrodzenie chorobowe i/lub zasiłek chorobowy.
O tym, jak obliczyć częściową pensję pracownikowi wynagradzanemu w systemie czasowym według stałej miesięcznej stawki, mówi rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (...). W celu obliczenia takiego wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie chorobowe, miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc. Taki sam wzór ma zastosowanie w przypadku nieobecności pracownika w pracy, w okresie której przysługuje mu zasiłek przewidziany w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zatem sposób z użyciem podzielnika 30 stosuje się wtedy, gdy:
1) wynagrodzenie pracownika oraz inne jego składniki, np. premie, dodatki, zostały określone w miesięcznej stawce w stałej wysokości,
2) pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe lub nabył prawo do odpowiednich zasiłków – chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego oraz z ubezpieczenia wypadkowego.
Rozliczenie pracownika
Pracownik za przepracowaną część grudnia otrzyma:
1) wynagrodzenie zasadnicze – 2100 zł : 30 = 70 zł x 12 dni zwolnienia lekarskiego = 840 zł; 2100 zł – 840 zł = 1260 zł,
2) premia – 300 zł : 30 = 10 zł x 12 dni = 120 zł; 300 zł – 120 zł = 180 zł,
3) łącznie: 1260 zł + 180 zł = 1440 zł.
Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe za 6 dni grudnia, a za resztę choroby, tj. 6 dni grudnia i 3 dni stycznia – zasiłek:
2300 zł – 13,71 proc. (składki na ubezpieczenia społeczne) = 1984,67 zł – podstawa wymiaru 1 984,67 zł : 30 = 66,16 zł 66,16 zł x 80 proc. = 52,93 zł (to dniówka) 52,93 zł x 6 dni = 317,58 zł (wynagrodzenie chorobowe);
52,93 zł x 6 dni = 317,58 zł (zasiłek chorobowy za 6 dni grudnia) 52,93 zł x 3 dni = 158,79 zł (zasiłek chorobowy za 3 dni stycznia)
Lista płac dla pracownika na grudzień
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Przychód | 2075,16 zł | 1440 zł (wynagrodzenie) + 317,58 zł (wynagrodzenie chorobowe) + 317,58 zł (zasiłek chorobowy) |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 197,42 zł | – podstawa wymiaru: 1440 zł– składka emerytalna: 1440 zł x 9,76 proc. = 140,54 zł– składka rentowa: 1440 zł x 1,5 proc. = 21,60 zł– składka chorobowa: 1440 zł x 2,45 proc. = 35,28 złŁączna kwota składek: 197,42 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– odliczana od podatku | 140,41 zł120,91 zł | – podstawa wymiaru: 1440 zł + 317,58 zł = 1560,16 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, tj. 197,42 zł)1560,16 zł x 9 proc. = 140,41 zł1560,16 zł x 7,75 proc. = 120,91 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 115 zł | – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu: 1766 zł[1757,58 zł (przychód: 1440 zł + 317,58 zł) – 111,25 zł (koszty uzyskania) – 197,42 zł (składki na ubezpieczenia społeczne) + 317,58 zł]– zaliczka do US: 151 zł[(1766 zł x 18 proc.) – 46,33 zł (kwota zmniejszająca) = 271,77 zł (zaliczka na podatek) – 120,91 zł (składka zdrowotna) = 150,64 zł] |
| Do wypłaty | 1586,33 zł | 2075,16 zł – (197,42 zł + 140,41 zł + 151 zł) |
Podstawa prawna
Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
Art. 3 pkt 3, art. 6, art. 11, art. 36, art. 61 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.).
Par. 11 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 927).
