Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlop wypoczynkowego, którego długość zależy od stażu pracy - w podstawowym wymiarze jest to 20 dni, a po przepracowaniu 10 lat zatrudniony nabywa prawo do 26 wolnych dni. Nie ma przy tym znaczenia, jakiego rodzaju jest umowa o pracę: tutaj dowiesz się, ile urlopu dostaniesz na umowie próbnej>>, a tutaj gdy zmieniasz pracę w ciągu roku>>
Pracodawca udziela urlopu w określonym terminie. Co do zasady pracodawca powinien udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym ten uzyskał do niego prawo, zgodnie z planem urlopów lub po uzgodnieniu i na wniosek pracownika. Jeżeli nie było to możliwe, szef powinien wysłać podwładnego na wypoczynek najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Powody przesunięcia urlopu na kolejny rok kalendarzowy mogą leżeć zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy. Wypoczynek może być przykładowo przełożony z powodu choroby pracownika czy urlopu macierzyńskiego, a pracodawca może tłumaczyć się szczególnymi potrzebami firmy - na przykład chorobą pracownika, który mógłby ewentualnie zastąpić daną osobę. Kiedy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, dowiesz się tutaj>>
Jednak jeśli pracodawca nie wysyła podwładnego za zaległy wypoczynek po 30 września, łamie prawa pracownika i przepisy o urlopach, ponadto niewłaściwie realizuje czas pracy. W efekcie niewysłanie wtedy pracownika na wypoczynek jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. Jeśli pracownik zawiadomi w takiej sytuacji Państwową Inspekcję pracy, to inspektor może nałożyć na firmę mandat w wysokości od 1 tys. do 2 tys., a w przypadku tzw. recydywy - do 5 tys. zł. Maksymalną karę może nałożyć natomiast sąd - grzywna wynosi od 1 tys. do 30 tys. zł. Co jeśli pracownik nie chce iść na zaległy urlop? Dowiesz się tutaj>>
Urlop po macierzyńskim i ojcowskim obowiązkowy. W innych przypadkach termin urlopu jest ustalany w planie urlopu lub za porozumieniem z pracownikiem, jeśli pracodawca nie musi takiego planu ustalać. Ostateczna decyzja o terminie urlopu należy jednak do pracodawcy, który może nie zgodzić się na termin zaproponowany przez podwładnego, a nawet może go z już rozpoczętego wypoczynku odwołać. Zobacz powody, dla których szef może nie zgodzić się na urlop>>
Jednak pracodawca nie może odmówić urlopu wypoczynkowego pracownikowi, którzy chce z niego skorzystać tuż po urlopie macierzyńskim lub ojcowskim - i złożył w tej sprawie wniosek. Pracodawca ma wtedy obowiązek udzielić urlopu, jeśli pomiędzy ostatnim dniem pobytu na macierzyńskim a pierwszym dniem urlopu wypoczynkowego nie było żadnej przerwy. Pracownik może przy tym wnioskować o udzielenie mu zarówno urlopu zaległego, jak i urlopu bieżącego, w pełnym wymiarze przysługującym zatrudnionemu.
Urlop dla pracownika młodocianego. Szczególne uprawnienia urlopowe przysługują też pracownikom młodocianym. Ile urlopu otrzyma młodociany w pierwszym roku pracy, dowiesz się tutaj>>
Pracodawca musi pracownikowi młodocianemu uczęszczającemu jeszcze do szkoły udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Nawet jeśli młodociany pracuje zbyt krótko i nie nabył jeszcze prawa do wypoczynku, przełożony udziela mu go zaliczkowo.
Ponadto w okresie ferii szkolnych pracodawca powinien udzielić młodocianemu w razie potrzeby urlopu bezpłatnego - razem z urlopem wypoczynkowym nie może on przekraczać 2 miesięcy. Chodzi przy tym tylko o ferie zimowe i letnie, a nie o przerwy świąteczne.