Obdarowany nie zapłaci PIT ani od podarowanej mu wierzytelności ani od jej spłaty przez dłużnika. Danina będzie jednak od odsetek – orzekł NSA.
Sprawa dotyczyła matki, która miała dostać od córki w darowiźnie wierzytelność. Była ona już wymagalna, wynikała z niezapłacenia przez kontrahenta ceny sprzedaży nieruchomości, zabezpieczonej hipoteką. W sprawie nie było wątpliwości, że darowizna będzie zwolniona z podatku od spadków i darowizn i w efekcie nie będzie opodatkowana PIT.
Spór sprowadzał się do tego, czy późniejsza spłata wierzytelności oraz odsetki będą przychodem obdarowanej (matki), od którego musiałaby ona zapłacić podatek dochodowy. Kobieta uważała, że PIT nie będzie, bo zapłata przez dłużnika odsetek od należności głównej będzie się wiązać ze spłatą wierzytelności, a jej nabycie (w darowiźnie) było już wcześniej opodatkowane daniną od spadków i darowizn.
Tłumaczyła, że domaganie się spłaty wierzytelności to jedynie realizacja prawa majątkowego, otrzymanego wcześniej w darowiźnie.
Obdarowana przekonywała też, że odrębne opodatkowanie tej kwoty byłoby podwójnym opodatkowaniem tej samej wartości – raz podatkiem od spadków od darowizn, a następnie PIT. Jest to niezgodne z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.
Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że spłata otrzymanej w darowiźnie wierzytelności będzie przychodem z praw majątkowych. Natomiast zapłacone przez dłużnika odsetki będą przychodem z innych źródeł. Mają one bowiem charakter uboczny w stosunku do świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.
Z taką wykładnią nie zgodziły się sądy obu instancji. Nie można uznać darowizny i spłaty wierzytelności za dwie oddzielne czynności prawne, odrębnie opodatkowane – orzekł WSA w Rzeszowie.
Sąd wyjaśnił, że skoro podatkiem od spadków i darowizn są objęte darowizny prawa, to dotyczy to również etapu egzekwowania tego prawa, czyli w tym przypadku – wykonania wierzytelności.
WSA zwrócił uwagę na to, że matka ma otrzymać wierzytelność z tytułu niezapłaconej ceny zakupu nieruchomości, czyli wierzytelność czystą. Obowiązek podatkowy powstał tu już w chwili zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości.
Na ten sam aspekt sprawy zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny. – Skoro zatem obowiązek podatkowy powstał już u darczyńcy (a być może został też wykonany), to nie może powstać ponownie u obdarowanego – wyjaśniła sędzia NSA Agnieszka Olesińska.
Oba sądy orzekły natomiast, że inaczej jest z odsetkami od wierzytelności głównej. Przekazana wierzytelność, w części dotyczącej odsetek, nie jest wierzytelnością czystą, ponieważ jako należność o nieokreślonej wysokości nie mogła – w przeciwieństwie do należności głównej – podlegać opodatkowaniu „z góry” u darczyńcy – stwierdził WSA.
Sądy uznały więc, że w tym zakresie obowiązek podatkowy powstanie dopiero po przekazaniu darowizny i będzie to u obdarowanej przychód z innych źródeł.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 13 grudnia 2019 r., sygn. akt II FSK 233/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
