Dostęp do rejestrów sądowych przez mObywatela?

Zmiany będą dotyczyły sześciu systemów: elektronicznego Krajowego Rejestru Sądowego (eKRS), Elektronicznych Ksiąg Wieczystych (EKW), Rejestru Zastawów (RZ), Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ), Krajowego Rejestru Karnego (KRK) oraz Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (RSPTS). Usprawnienia w ich funkcjonowaniu mają być wprowadzane stopniowo – część z nich jeszcze w 2025 r., natomiast zdecydowana większość do 2028 r.

Z punktu widzenia przeciętnego użytkownika jedno z największych ułatwień polegać ma na umożliwieniu logowania się do poszczególnych systemów za pomocą tego samego loginu i hasła. Początkowo ma być to konto zakładane za pośrednictwem strony internetowej, z czasem zaś funkcjonalności większości systemów mają być dostępne również za pośrednictwem mObywatela. Jak wyjaśniała Aneta Wiewiórowska-Domagalska, pełnomocniczka ministra sprawiedliwości ds. ochrony praw konsumenta, zmiana ta ma spowodować odejście od wymogu zakładania wielu kont przez użytkowników państwowych rejestrów. Usprawnienie będzie dotyczyło również przekazywania danych między poszczególnymi systemami – w myśl zasady jednokrotnego wprowadzania danych.

Przedstawiciele resortu sprawiedliwości rozwiali wątpliwości dotyczące możliwych nadużyć związanych z integracją różnych rejestrów w ramach narzędzia umożliwiającego wspólny dostęp do nich.

– Założenie konta w systemie nie będzie oznaczało, że osoby fizyczne będą mogły przeglądać dowolne dane i przeczesywać różne rejestry. Nadal konieczne będzie wykazanie interesu prawnego, żeby mieć dostęp do danych informacji. Jeśli pojawi się zapytanie odnośnie do danego obywatela, to ta osoba za pośrednictwem mObywatela dostanie powiadomienie o tym, że była sprawdzana – wyjaśniła Natalia Bender, zastępca dyrektora departamentu analiz i strategii w MS.

Zapowiedź integracji usług KRS z aplikacją mObywatel chwali Jakub Jankowiak, radca prawny z kancelarii Filipiak Babicz. Nasz rozmówca wskazuje, że wdrożenie w życie tej propozycji da obywatelom, w szczególności wspólnikom spółek, realną kontrolę nad danymi rejestrowymi.

– Łatwy dostęp do subskrypcji newslettera informującego o zmianach w moich podmiotach to skuteczne narzędzie przeciwdziałania nieuprawnionym zmianom i potencjalnym wrogim przejęciom. Choć taka funkcjonalność istnieje już od pewnego czasu, jej dostępność była dotąd ograniczona. Możliwość sprawdzenia, w jakich podmiotach ujawniono mój PESEL, to istotne wzmocnienie ochrony danych osobowych. Do tej pory tego typu rozwiązania oferowały wyłącznie płatne, komercyjne platformy – mówi mec. Jankowiak.

Usprawnienia w KRS

Do końca 2025 r. poprawie ma ulec ergonomia wyszukiwania podmiotów w KRS. Przykładowo, spółkę będzie można znaleźć, wpisując w wyszukiwarce dowolny fragment jej nazwy, a nie – jak ma to miejsce dziś – jej pełne brzmienie. Możliwe będzie też przeszukiwanie na raz rejestru spółek i rejestru stowarzyszeń, bez konieczności zaznaczania tylko jednego z nich. MS zapowiedziało również pełne wdrożenie unijnej dyrektywy 2121/2019 – co doprowadzi do skrócenia czasu trwania procesu operacji dotyczącej spółek transgranicznych. Jednocześnie resort podkreślił, że w przypadku tego rodzaju operacji zostanie zagwarantowana pełna transparentność oraz możliwość składania uwag do dokumentów.

– Poprawa ergonomii, uproszczenie logowania, integracja systemów i automatyzacja procesów przełożą się na zmniejszenie kosztów obsługi prawnej oraz obniżenie bariery wejścia dla nowych podmiotów na rynek – ocenia mec. Jankowiak.

Po 2025 r. zalogowany użytkownik aplikacji mObywatel otrzyma dostęp do listy podmiotów zarejestrowanych w KRS, w których występuje jego PESEL w ramach modułu Moja lista KRS. Będzie mógł również otrzymywać swego rodzaju newsletter informujący go o zmianach w KRS dla podmiotów z Mojej listy. Automatyzacji ma również ulec proces zmiany kodów PKD w KRS. Resort przewiduje wprowadzenie nowego systemu S24, czyli uproszczonego trybu zakładania spółek z o.o.

– Nowy system S24 to – moim zdaniem – jeden z kluczowych elementów reformy. Dotychczasowa wersja, choć przydatna przy prostych rejestracjach, często zawodziła przy bardziej złożonych wnioskach. Użytkownicy borykali się z błędami technicznymi, nieintuicyjnymi formularzami i brakiem sprawnej integracji z KRS. Nowy system zapowiada pełną cyfryzację i, co szczególnie ważne, umożliwi także dokonywanie zmian w już istniejących spółkach. Tego zdecydowanie brakowało. Automatyczna zmiana kodów PKD to kolejny krok w dobrą stronę. Ręczna aktualizacja przez tysiące firm byłaby niepotrzebnym obciążeniem – komentuje Jakub Jankowiak.

Szybsza informacja o karalności

Z aplikacją mObywatel zostanie również powiązany system elektronicznych ksiąg wieczystych. Po 2025 r. każdy zyska dostęp przez mObywatela do tej księgi wieczystej, w której figuruje jego PESEL. Co więcej, „obywatele, przedsiębiorcy, organy administracji centralnej i samorządowej będą mogli składać elektroniczne wnioski w postępowaniu wieczystoksięgowym – taką możliwość mają obecnie jedynie notariusze, komornicy i naczelnicy urzędów skarbowych” – czytamy w materiałach przygotowanych przez MS. Jednocześnie planowane jest również wprowadzenie uwierzytelniania użytkowników przeglądających księgi wieczyste (dziś wyszukanie danej księgi wymaga jedynie znajomości jej numeru, a nie logowania do systemu).

Zmiany nie ominą również rejestrów karnych. Zapytania i wnioski przesyłane za pośrednictwem eKRK będą rozpatrywane szybciej.

– Naszym celem jest zabezpieczenie działania eKRK, żeby nie powtórzyła się sytuacja z zeszłego roku po wejściu w życie tzw. ustawy Kamilka. W tym celu zostały podjęte działania, które usprawnią działanie tego systemu. W zeszłym roku były miesiące, w których wpłynęło ok. 100 tys. zapytań. To prowadziło do niewydolności systemu. Usprawnienia pozwolą na udzielenie informacji w terminie wynikającym z przepisów – mówił Piotr Sobczak, dyrektor Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego. ©℗