Polak, który dostał spadek z zagranicy, przed polskim sądem może jedynie złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Inne czynności musi już podejmować przed sądem kraju, w którym mieszkał spadkodawca.

Rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma duże znaczenia dla Polaków, którzy spóźnią się ze złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku z zagranicy. Mogą próbować uchylić się od skutków prawnych niedotrzymania terminu, ale już nie przed polskim sądem. W takiej sytuacji będą musieli pofatygować się do kraju, w którym mieszkał spadkodawca.

Brak oświadczenia o odrzuceniu spadku

Małoletnia obywatelka Polski otrzymała spadek po krewnym mieszkającym na stale w Niemczech. Jej rodzice przeoczyli termin na złożenia odrzucenia spadku. Gdy błąd wyszedł na jaw próbowali w imieniu córki uchylić się od skutków prawnych takiego niezłożenia. Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił jednak wniosku o zatwierdzenie takiego uchylenia.

Sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w Gliwicach, a ten nabrał wątpliwości czy jest w ogóle właściwy do rozpoznania apelacji. W pytaniu prejudycjalnym skierowanym do TSUE poprosił o interpretację art. 13 unijnego rozporządzenia 650/201, które reguluje zasady transgranicznych postępowań spadkowych. Przepis ten umożliwia złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed sądem państwa, w którym miesza spadkobierca.

Tylko wybrane sprawy spadkowe

Polski sąd nabrał wątpliwości czy wspomnianą możliwość złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku można rozciągnąć na inne czynności, w tym zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. TSUE uznał, że nie. Zdaniem trybunału wykracza to poza jurysdykcję polskiego sądu.

„Celem przepisu jest ułatwienie życia spadkobiercom i zapisobiercom mającym miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż to, w którym dana sprawa spadkowa jest lub będzie rozpatrywana. (…) Niemniej z orzecznictwa trybunału wynika, że jurysdykcja, o której mowa w art. 13 rozporządzenia 650/2012, ma ograniczony zakres” – można przeczytać w uzasadnieniu wyroku.

W praktyce oznacza to, że jeśli ktoś spóźni się ze złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku przed sądem własnego kraju dalsze czynności prawne jest zmuszony podejmować przed sądem spadkodawcy.

Orzecznictwo

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 27 marca 2025 r. w sprawie C 57/24