Prokuratorzy dostali wskazówki, jak powinni traktować neosędziów

Prokuratorzy mają prawo wnioskować o przeprowadzenie testu niezależności i bezstronności czy wyłączenie tzw. neosędziów Sądu Najwyższego, a także przyłączać się do takich wniosków złożonych przez strony – wynika z wytycznych wydanych przez prokuratora generalnego Adama Bodnara.

Jak poinformowała w komunikacie prokurator Anna Adamiak, rzeczniczka prasowa prokuratora generalnego, Adam Bodnar wydał wytyczne określające postępowanie prokuratorów występujących przed Sądem Najwyższym, jeśli stwierdzą, że w sprawie brał lub bierze udział sędzia powołany na podstawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej nowelizacją przepisów z 8 grudnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 3), czyli tzw. neo-KRS.

Wytyczne wskazują m.in., że prokurator jest uprawniony do kierowania wniosków o przeprowadzenie testu niezależności i bezstronności na podstawie art. 29 par. 5 i 8 ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 662) lub wniosków o wyłączenie sędziów. Oskarżyciel może również popierać zasadne wnioski w tym przedmiocie złożone przez strony, a także wnosić o wyłączenie sędziów wyznaczonych do rozpoznania wniosków o wyłączenie neosędziów i popierać podniesione przez strony zarzuty nienależytej obsady sądu.

Jak zastrzeżono w komunikacie, wytyczne nie zastępują ani nie zmieniają obowiązującego prawa. Nie są również poleceniem. Podpowiadają jedynie oczekiwany sposób postępowania i wskazują kierunki działania uwzględniające obowiązujące stan prawny i orzecznictwa. Wskazano także, że prokurator biorący udział w rozprawach i posiedzeniach przed Sądem Najwyższym zachowuje swobodę oceny co do zagwarantowania przez skład orzekający prawa do bezstronnego i niezawisłego sądu.

Wytyczne stanowią reakcję na niejednolitą praktykę prokuratorów i mają służyć ukształtowaniu modelu ich aktywności. Celem ich wydania jest m.in. precyzyjne i jasne określenie podstaw prawnych i orzeczniczych uprawniających do badania, czy składy orzekające gwarantują stronom postępowania prawo do bezstronnego i niezależnego sądu.

Według prokuratora generalnego ocena statusu sędziów powołanych z udziałem tzw. neo-KRS powinna uwzględniać orzecznictwo, w tym uchwałę połączonych izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. (sygn. BSA I-4110-1-20) oraz uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2022 r., sygn. I KZP 2/22, wraz z przywołanymi w jej uzasadnieniu orzeczeniami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. ©℗