Nie wiadomo, jak przesłuchiwać małoletnich i osoby z zaburzeniami psychicznymi

Choć dotychczasowe rozporządzenie ministra sprawiedliwości regulujące przesłuchiwanie świadków i pokrzywdzonych podlegających w postępowaniu karnym szczególnej ochronie zostało uchylone już prawie pięć miesięcy temu, nadal nie przyjęto nowego. I nie wiadomo, kiedy to nastąpi, bo Rządowe Centrum Legislacji zgłosiło wątpliwości co do tego, czy upubliczniona w zeszłym tygodniu wersja projektu nie wykracza poza upoważnienie ustawowe.

Kodeks postępowania karnego zawiera regulacje wprowadzające szczególną ochronę dla określonych grup świadków i pokrzywdzonych. Chodzi m.in. o osoby poniżej 15. roku życia w sprawach o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności czy o przestępstwa z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej oraz o świadków z zaburzeniami psychicznymi. Nie mogą oni być przesłuchiwani więcej niż raz, odbywa się to w specjalnie przystosowanych pomieszczeniach, a udział w tej czynności biorą tylko wskazane w przepisach osoby.

Dodany nowelą ze stycznia 2023 r. art. 185f par. 4 k.p.k. upoważnia ministra sprawiedliwości do wydania rozporządzenia określającego sposób przygotowywania i przeprowadzania przesłuchań wskazanych wyżej osób oraz warunki, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia, w których takie osoby są przesłuchiwane. Nowy akt prawny powinien zastąpić uchylone 15 lutego 2024 r. rozporządzenie w sprawie sposobu przygotowania przesłuchania przeprowadzanego w trybie określonym w art. 185a–185c kodeksu postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1691). Wciąż go jednak nie przyjęto, co powoduje lukę prawną.

W zeszłym tygodniu na stronach RCL została opublikowana najnowsza wersja projektu tego rozporządzenia, określająca sposób przygotowywania i przeprowadzania przesłuchań oraz warunki, którym powinno odpowiadać pomieszczenie wykorzystywane do przeprowadzenia tej czynności. Przesłano ją z wnioskiem o skierowanie projektu do komisji prawniczej, co poprzedza podpisanie rozporządzenia przez ministra.

Projekt zawiera wskazówki dla sądu i prokuratora w zakresie dokonywanych pouczeń, sposobu formułowania pytań, a także oceny stanu i potrzeb świadka, jego uwarunkowań społecznych i kulturowych oraz zaburzeń psychicznych i rozwojowych. Zostały w nim także uregulowane czynności prowadzone przez biegłego psychologa przed rozpoczęciem przesłuchania oraz w jego trakcie – zarówno wobec świadka, jak i w ramach współpracy z sądem i innymi uczestnikami czynności. Rozporządzenie ma regulować również warunki, którym powinien odpowiadać przyjazny pokój przesłuchań, czyli pomieszczenie przeznaczone do przesłuchiwania osób objętych specjalnymi warunkami.

Choć stan prac nad nowym rozporządzeniem wydaje się zaawansowany, to jednak nie wiadomo, czy zostanie ono szybko przyjęte. RCL właśnie podtrzymało bowiem swoje wcześniejsze wątpliwości co do zgodności projektowanego rozporządzenia z upoważnieniem ustawowym, na podstawie którego ma ono zostać wydane. W piśmie skierowanym do Ministerstwa Sprawiedliwości wskazało, że same zasadność́ i potrzeba zawarcia w projektowanym akcie prawnym określonych regulacji nie mogą przeważać́ nad zasadą jego zgodności z delegacją ustawową. Została także podniesiona konieczność wprowadzenia korekt redakcyjnych. ©℗