SN: Błędnej uchwały okręgowej komisji wyborczej nie wolno uchylić

Okręgowej komisji wyborczej nie wolno zmieniać ani uchylać raz podjętych uchwał w sprawach rejestracji komitetów wyborczych, a PKW skargi na takie uchwały ma rozpoznać merytorycznie i wydać stosowne orzeczenie.

Takie rozstrzygnięcie zapadło w Sądzie Najwyższym w związku z pytaniem prawnym, jakie skierował prezes Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z powodu poważnych rozbieżności w orzecznictwie dotyczącym uchwał okręgowych komisji wyborczych. A źródłem tych różnic były sprawy związane z odmowami rejestracji komitetów wyborczych. Zgodnie bowiem z art. 210 par. 2 kodeksu wyborczego, jeżeli dany komitet zgłosił listy kandydatów co najmniej w połowie okręgów wyborczych w kraju, to jest uprawniony do zgłoszenia dalszych list bez konieczności przedkładania podpisów wyborców popierających kandydatów danego komitetu. Zgłoszenia list kandydatów przez komitety wyborcze bez zachowania wymogu poparcia podpisami są skuteczne, gdy listy kandydatów zgłoszone z podpisami wyborców zostaną zarejestrowane co najmniej w połowie okręgów wyborczych.

Problem w tym, że kodeks wyborczy nie reguluje przepływu informacji między komisjami w poszczególnych okręgach i w efekcie dochodziło do sytuacji, gdy dany komitet był już zarejestrowany w ponad połowie okręgów z podpisami, a mimo to kolejne okręgowe komisje odmawiały rejestracji kandydatów bez podpisów. Komitety odwoływały się do Państwowej Komisji Wyborczej, ale zanim PKW zdążyła się zająć sprawą w okręgach, komisje podejmowały uchwały uchylające wcześniejsze uchwały odmawiające rejestracji komitetów. Po ich uchyleniu PKW stwierdzała, że postępowanie jest już bezprzedmiotowe, i pozostawiała sprawy bez rozpoznania. Te postanowienia PKW były z kolei zaskarżane do Sądu Najwyższego.

SN, obradując w składzie 7 sędziów, uznał, że okręgowa komisja wyborcza nie jest uprawniona do uchylenia lub zmiany podjętej przez siebie uchwały, o której mowa w art. 215 par. 3 ust. 3–5, art. 216 par. 2 i art. 217 par. 2 kodeksu wyborczego. Takiego uprawnienia – do zmiany czy uchylenia uchwał m.in. co do rejestracji komitetów wyborczych bez podpisów poparcia – nie ma w przepisach kodeksu wyborczego.

– Postępowanie w sprawie rejestracji komitetów wyborczych nie jest postępowaniem ściśle administracyjnym, nie można tu w drodze analogii stosować przepisów k.p.a. czy procedury cywilnej. Z kolei z przepisów konstytucji wynika wyraźnie zakaz domniemywania kompetencji organów władzy publicznej, dał temu wyraz w swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny, ale też NSA i SN. Skoro zatem organ nie ma wynikającego z przepisów upoważnienia do określonego działania, to takie działanie jest niedopuszczalne – wskazał SN.

Tym samym okręgowe komisje wyborcze nie mogą kolejnymi uchwałami zmieniać swoich wcześniejszych uchwał czy uchylać ich, a PKW nie wolno pozostawiać takich spraw bez rozpoznania, jeżeli komitety wyborcze zaskarżą uchwały okręgowych komisji. PKW musi je więc rozpatrzyć merytorycznie w terminach określonych w art. 218 kodeksu wyborczego. ©℗

orzecznictwo