Radca prawny lub adwokat współpracujący z alternatywnymi kancelariami może stracić prawo do wykonywania zawodu. Zapadły już pierwsze takie wyroki.
Problem był omawiany na posiedzeniu senackiej komisji ds. petycji podczas kolejnej dyskusji nad petycją Naczelnej Rady Adwokackiej zmierzającą do uregulowania rynku prawniczego. Konsekwencją przyjęcia propozycji byłoby uniemożliwienie świadczenia pomocy prawnej przez takie podmioty jak kancelarie odszkodowawcze i frankowe. Reprezentant Krajowej Izby Radców Prawnych, radca prawny Sławomir Ciupa, poparł petycję adwokatów i przedstawił doświadczenia samorządu radcowskiego.
– Zmieniliśmy nasz kodeks etyki i w tej chwili narastają sprawy dyscyplinarne odnośnie do współpracy z firmami odszkodowawczymi i zapadają najpotężniejsze możliwe kary, czyli pozbawienie prawa do wykonywania zawodu – mówił mec. Ciupa.
Wspomniana zmiana w radcowskim kodeksie etyki to wprowadzenie od 1 stycznia 2023 r. art. 25a, który m.in. zakazuje brać udziału lub pomagać w świadczeniu pomocy prawnej lub prowadzeniu regulowanej działalności prawniczej przez podmioty nieuprawnione. Podobną regulację uchwalili adwokaci.
– W maju ub.r. znowelizowaliśmy kodeks etyki, wprowadzając zakaz współpracy adwokata z podmiotami pozyskującymi klientów z naruszeniem prawa, zasad współżycia społecznego lub w sposób sprzeczny z godnością zawodu – mówi prezes NRA Przemysław Rosati.
Orzecznictwo dyscyplinarne na gruncie tych przepisów nie było dotąd powszechnie komentowane. Główny rzecznik dyscyplinarny radców prawnych, mec. Gerard Dźwigała, nie ma informacji o liczbie takich postępowań ani o zapadłych karach. – Jesteśmy na etapie modyfikowania systemu i zakresu gromadzenia danych statystycznych w tym obszarze – tłumaczy.
Podobnie jest w samorządzie adwokackim. – Wiem, że w niektórych izbach był podnoszony ten temat i zwracano uwagę adwokatom, że nie jest etyczne przyjmowanie nawet substytucji od firm odszkodowawczych, a już na pewno przyjmowanie spraw do prowadzenia od tych firm – mówi adwokat Ewa Krasowska, rzecznik dyscyplinarny adwokatury. – Adwokaci, przynajmniej w małych izbach, są solidarni i nie przyjmują takiej współpracy. Nie mam jednak w tym zakresie wiedzy z całej Polski – zastrzega.
Przypadków ukarania radców prawnych lub adwokatów za współpracę z firmami odszkodowawczymi nie zna też Radosław Pęcherzewski, prezes Polskiej Izby Doradców i Pośredników Odszkodowawczych. Mecenas Ciupa – poproszony przez DGP o podanie szczegółów spraw, o których mówił w Senacie – odpisał: „Wypowiedź była oparta o informacje uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu lub działalnością w Samorządzie, a przekazanie oczekiwanego zakresu informacji wkraczałoby w obowiązek zachowania tajemnicy”.
Gerard Dźwigała precyzuje, że jeszcze przed nowelizacją kodeksu etyki współpraca radcy prawnego z alternatywnymi dostawcami usług prawniczych była oceniana na gruncie odpowiedzialności zawodowej. Takie sprawy mogły dotyczyć w szczególności naruszenia podstawowych wartości i obowiązków zawodowych, naruszeń w zakresie wykonywania czynności zawodowych oraz zasad informowania o wykonywaniu zawodu i pozyskiwania klientów.
Główny rzecznik dyscyplinarny radców prawnych wylicza też, że decyzje o surowej karze pieniężnej lub nawet pozbawieniu prawa do wykonywania zawodu mogą zapaść w sytuacji, gdy stopień korporacyjnej szkodliwości czynu jest wysoki, a motywacja i sposób działania sprawcy nie wpisują się w prawidłowy wzorzec postępowania, zaś klientowi została wyrządzona szkoda znacznej lub wielkiej wartości. Z podanych przez niego przykładów wynika, że z surowym orzeczeniem dyscyplinarnym musi się liczyć radca prawny, który rażąco naruszył zasadę niezależności, działał w warunkach bezwarunkowo niedopuszczalnego konfliktu interesów, planowo i celowo przedkładał interes własny ponad interes klienta, postępował w sposób podstępny, zatajał istotne okoliczności, zacierał ślady lub wykazał się brakiem skrupułów oraz zatrzymał na własną rzecz lub przekazał innej osobie dużą kwotę wyegzekwowanego roszczenia.
Przemysław Rosati uważa, że problem polega na braku wyraźnego ustawowego zastrzeżenia, że pomoc prawna może być świadczona tylko przez adwokatów i radców prawnych, a nie przez każdego. – Ustawodawca musi to uregulować w interesie obywateli, którzy mają prawo czuć się bezpiecznie. Zmiany w zakresie etyki adwokackiej tylko pośrednio mogą wspierać pożądane społecznie uregulowania – mówi prezes NRA.
Senacka komisja będzie kontynuować prace nad petycją po otrzymaniu opinii Ministerstwa Sprawiedliwości. Niezależnie od tego KIRP zamierza uregulować problematykę alternatywnych dostawców usług prawnych w projekcie nowej ustawy o radcach prawnych. Jak mówił w wywiadzie dla DGP prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Włodzimierz Chróścik, mają temu służyć propozycje zwiększenia ochrony tytułu zawodowego radcy prawnego oraz zastrzeżenia tylko dla podmiotów kwalifikowanych nazwy „kancelaria prawna”.©℗