Jeśli sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym apelację z przyczyn formalnych, ma sporządzić z urzędu uzasadnienie orzeczenia i doręczyć stronom odpis tego orzeczenia razem z uzasadnieniem. Nie trzeba więc składać osobnych wniosków o uzasadnienie postanowienia – zdecydował Sąd Najwyższy w uchwale.
Na wokandzie SN regularnie stają kolejne problemy prawne związane z reformą procedury cywilnej z 2019 r. Tym razem kwestią sporną było to, czy sąd II instancji ma z urzędu sporządzać uzasadnienie postanowienia o odrzuceniu apelacji i czy z urzędu powinien doręczyć stronie postanowienie o odrzuceniu apelacji z uzasadnieniem.
Do czasu nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego sprawa była stosunkowo prosta. Artykuł 357 par. 2 k.p.c. stanowi bowiem, że postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza stronom z urzędu, a gdy strona nie jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, należy ją pouczyć o dopuszczalności, warunkach, terminie i sposobie złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia tego postanowienia i wniesienia środka zaskarżenia. Przed nowelizacją przepis ten nakazywał doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem zawsze, gdy stronie przysługuje środek odwoławczy.
Nowelizacja skomplikowała sprawę – do art. 357 dodano bowiem par. 21, który przewiduje, że postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlega ono zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia.
Gdyby zastosować ściśle ten przepis, okazałoby się, że wniosek o uzasadnienie postanowienia sądu o odrzuceniu apelacji lub zażalenia należy składać w każdej sytuacji (także gdy ktoś nie korzysta z pomocy profesjonalnego prawnika). Kierujący pytanie prawne w tej sprawie sąd okręgowy wskazał, że w toku postępowania apelacyjnego często dochodzi do odrzucenia apelacji, nierzadko z powodu wadliwego działania administracji sądowej. Stąd – zdaniem sądu pytającego – należy wyjaśnić tryb postępowania przy wydawaniu tego typu orzeczeń i ich zaskarżania, aby uniknąć pokrzywdzenia strony na skutek wadliwego odrzucenia apelacji.
SN przychylił się do tych wniosków i na niejawnym posiedzeniu wydał uchwałę, zgodnie z którą w stanie prawnym ukształtowanym nowelizacją k.p.c. z 2019 r. sąd II instancji sporządza z urzędu uzasadnienie wydanego na posiedzeniu niejawnym postanowienia o odrzuceniu apelacji i doręcza stronie z urzędu odpis tego postanowienia wraz z uzasadnieniem. Zdaniem SN zastosowanie ma tutaj bezpośrednio art. 387 par. 1 i par. 3 zd. 3 k.p.c., który nakłada na sądy obowiązek uzasadniania co do zasady z urzędu orzeczeń zapadłych w II instancji, a gdy ogłoszenia orzeczenia nie było (np. gdy zapada ono na posiedzeniu niejawnym, bez udziału stron), orzeczenie z uzasadnieniem ma być także doręczone stronom z urzędu w terminie tygodnia od jego sporządzenia.
orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2023 r., sygn. akt III CZP 127/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
