Subskrybuj nas na Youtube
Dwie drogi, jakie gwarantuje RODO w przypadku naruszenia ochrony danych osobowych – cywilna i administracyjna – muszą być od siebie niezależne. Z drugiej jednak strony powinny istnieć mechanizmy pozwalające zachować spójność orzecznictwa – uważa rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Po raz pierwszy unijny trybunał będzie miał okazję wypowiedzieć się w sprawie wzajemnych relacji między wspomnianymi dwiema niezależnymi drogami gwarantowanymi przez RODO – cywilną i administracyjną. Sprawa dotyczy skargi zainaugurowanej przez akcjonariusza spółki, który domagał się od niej nagrań z walnego zgromadzenia. Otrzymał tylko te fragmenty, na których sam występował. Spółka odmówiła zaś przekazania nagrań z wypowiedziami pozostałych uczestników zgromadzenia. Akcjonariusz złożył skargę do węgierskiego organu ochrony danych osobowych, a jednocześnie pozew do sądu cywilnego. Organ odrzucił skargę, nie dopatrując się naruszenia prawa. Akcjonariusz odwołał się od decyzji do sądu administracyjnego, a jednocześnie złożył pozew do sądu cywilnego. W czasie trwania postępowania odwoławczego sąd cywilny wydał wyrok uwzględniający pozew i uznał, że spółka bezprawnie odmówiła akcjonariuszowi dostępu do jej danych osobowych. Sąd administracyjny zastanawia się nad wzajemnymi relacjami dwóch postępowań. Zwraca przy tym uwagę, że prawo węgierskie nie ustanawia reguły, która wiązałaby sąd cywilny decyzjami organu ochrony danych. To zaś może prowadzić do wydawania sprzecznych rozstrzygnięć, a tym samym powodować niepewność prawną.
Rzecznik generalny zwrócił uwagę, że RODO nie daje pierwszeństwa ani drodze zainaugurowanej przed organem ochrony danych, ani cywilnej. W szczególności nie wynika z niego, by organy miały jurysdykcję nad sądem przy stwierdzaniu naruszenia praw. Środki odwoławcze są niezależne i bez jakiegokolwiek stosunku pomocniczości, zaś rozstrzygnięcia mogą być odmienne.
Jak odnieść to do polskiej ustawy o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1781 ze zm.)? Nakazuje ona zawieszanie postępowania cywilnego, jeśli sprawa dotycząca tego samego naruszenia została już wszczęta przez prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Co więcej, zgodnie z art. 97 ustalenia prezesa UODO wiążą sąd, co do stwierdzenia naruszenia tych przepisów.
– W opinii rzecznika żaden system odwoławczy nie powinien być traktowany priorytetowo. Przyjęta w Polsce zasada (art. 95 polskiej ustawy) przeczy temu stanowisku, jednak nie wydaje mi się, by można mówić o niezgodności z opinią rzecznika – uważa Tomasz Borys, specjalista ds. ochrony danych osobowych.
– Wobec braku unijnego aktu prawnego dotyczącego powiązania między środkami odwoławczymi przewidzianymi w art. 77–79 RODO, państwa członkowskie są odpowiedzialne za ustanowienie na szczeblu krajowym procedur łączenia tych środków odwoławczych niezbędnych do uniknięcia sprzecznych decyzji dotyczących tego samego przetwarzania danych osobowych. Możliwość lub obowiązek zawieszenia postępowania przez sąd powszechny oraz związanie sądu ustaleniami prawomocnej decyzji organu nadzorczego (art. 97 polskiej ustawy) jest jedną z takich procedur – wyjaśnia.
Potwierdza to również rzecznik generalny w dalszej części swej opinii. Z jednej strony uważa on, że żaden ze środków odwoławczych nie ma pierwszeństwa nad drugim i mogą zapadać odmienne rozstrzygnięcia, z drugiej jednak zaznacza, że państwa członkowskie w prawie krajowym powinny wprowadzać mechanizmy zapewniające spójność orzecznictwa. W przeciwnym razie wzajemnie sprzeczne rozstrzygnięcia mogą powodować niepewność prawa. To zaś powoduje, że trudno mówić o skutecznej ochronie praw, którą miało gwarantować RODO.
Jako przykład regulacji zapewniającej spójność orzecznictwa rzecznik generalny wprost wskazał możliwość zawieszania jednego postępowania w sytuacji, gdy wcześniej zostało wszczęte drugie. Odwołał się tu do orzecznictwa TSUE, w którym już wcześniej potwierdzono możliwość proporcjonalnego ograniczania prawa do sądu.
orzecznictwo
Opinia rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 8 września 2022 r. w sprawie C–132/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia