Rzecznik Praw Obywatelskich wciąż jest ważnym strażnikiem praworządności, ale należy zmienić ramy funkcjonowania tego urzędu – wynika z raportu opublikowanego przez KE.

Raport dotyczy czterech podstawowych elementów praworządności: wymiaru sprawiedliwości, ram antykorupcyjnych, pluralizmu i wolności mediów oraz innych kwestii instytucjonalnie związanych z mechanizmami kontroli i równowagi. Celem sprawozdań na temat praworządności jest wspieranie państw członkowskich i zapobieganie powstawaniu lub eskalacji problemów – podkreśla KE.
Według Komisji krajowe instytucje praw człowieka, rzecznicy praw obywatelskich oraz organy ds. równości potrzebują nie tylko strukturalnych gwarancji niezależności, ale także wystarczających zasobów, by działać skutecznie – a zasoby polskiego rzecznika wciąż są mocno ograniczone. Komisja podkreśliła, że po zmianie na stanowisku RPO wciąż jest on kluczowym strażnikiem praworządności i cieszy się szerokim poparciem parlamentu. Odnotowała także duże zaangażowanie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w pomoc uchodźcom z Ukrainy oraz na granicy z Białorusią. Raport zwraca jednak uwagę, że współpraca RPO z innymi organami państwa jest utrudniona, gdyż nie odpowiadają one na jego wystąpienia ani nie uwzględniają zaleceń i uwag do projektów aktów prawnych.
W swoim sprawozdaniu Komisja przedstawiła też konkretne zalecenia dla państw członkowskich, w tym Polski. Wśród nich znajduje się rekomendacja poprawy ram prawnych funkcjonowania RPO, aby uwzględniały europejskie standardy dotyczące społeczeństwa obywatelskiego i instytucji rzecznika. KE w raporcie poinformowała, że polskie „władze publiczne nie zwiększyły budżetu RPO na rok 2022, ograniczając w ten sposób jego zdolność do pełnienia roli”. Raport opiera się jednak na danych z pierwszej połowy 2021 r. i nie uwzględnia dodatkowych pieniędzy, które rzecznik otrzymał w drugim półroczu ub.r. (choć wciąż są one niewystarczające w stosunku do potrzeb).
Komisja przypomniała też Polsce o konieczności rozwiązania problemów z niezawisłością sądów oraz przestrzegania orzeczeń TSUE w tym zakresie. Rekomendacje dotyczą też rozdzielenia funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego (niezależność prokuratury od rządu). Inne zalecenia to: wprowadzenie jasnych przepisów dotyczących lobbingu, skuteczne ściganie i dochodzenie odpowiedzialności kadry kierowniczej (rzetelna walka z korupcją), a także opracowanie sprawiedliwych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych procedur przyznawania koncesji na prowadzenie działalności medialnej. Sprawozdanie na temat praworządności to skutek dialogu między organami krajowymi a innymi zainteresowanymi stronami. Dotyczy ono tych samych zagadnień we wszystkich państwach członkowskich.©℗