Konieczność ustalenia spadkobierców daje podstawę do tego, by domagać się udostępnienia ich danych z ewidencji. Nie wszystkich jednak, a jedynie tych, które są niezbędne w postępowaniu o nabycie spadku – uznał sąd administracyjny.
Zarówno ustawa o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 510 ze zm.), jak i RODO pozwalają na udostępnienie danych, ale tylko po wykazaniu interesu prawnego. Z tym zaś, jak pokazuje praktyka, bywa problem. Przekonała się o tym również firma, która wszczęła postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku swego zmarłego dłużnika. Sąd, pod rygorem zawieszenia postępowania, zobowiązał ją do wskazania spadkobierców. Wystąpiła ona więc do prezydenta miasta o udostępnienie jej z rejestru PESEL danych małżonka oraz dzieci, a także rodziców i rodzeństwa.
Prezydent odmówił, uznając, że nie wykazano interesu prawnego w uzyskaniu tych danych. Decyzję tę podtrzymał następnie wojewoda. Zdaniem obydwu organów uwzględnienie wniosku w rzeczywistości oznaczałoby konieczność wyszukania potencjalnych spadkobierców, a następnie przyporządkowania ich do odpowiedniego kręgu potencjalnych spadkobierców ustawowych. Przepisy nie przewidują zaś możliwości ujawniania danych całej grupy osób. Nie wiadomo też, czy któryś z poszukiwanych członków rodziny nie odrzucił spadku, co z kolei oznaczałoby, że nie wolno udostępnić jego danych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił te decyzje. Jego zdaniem o interesie prawnym do uzyskania ze zbiorów ewidencji ludności danych innych osób można mówić wówczas, jeżeli strona przedstawi dokumenty potwierdzające, że z osobami poszukiwanymi łączy ją stosunek prawny wynikający z przepisów prawa materialnego. Przy czym nie chodzi tu o samą hipotetyczną możliwość wytoczenia powództwa sądowego. Nie jest to bowiem interes prawny konkretny, aktualny, obiektywnie istniejący.
„Inaczej jednak ocenia się sytuację, gdy takie postępowanie już jest w toku, bądź gdy dana osoba została przez sąd zobowiązana do przedłożenia danych, które uzyskane mogą być właśnie w drodze wystąpienia o udostępnienie danych z bazy PESEL. Posiadanie statusu uczestnika postępowania o stwierdzenie nabycia spadku stanowi o posiadaniu interesu prawnego w uzyskaniu danych innych uczestników tego rodzaju postępowania, w sytuacji gdy o ich podanie występuje się do organu administracji, wykonując konkretne zobowiązanie sądu cywilnego” – podkreślono w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, które niedawno zostało opublikowane.
Sytuacja strony jest zależna od uzyskania danych ewidencyjnych spadkobierców, bo tylko to umożliwi kontynuowanie postępowania, które ma ustalić, na kogo przeszły obowiązki majątkowe zmarłego dłużnika. To zaś oznacza istnienie interesu prawnego. Jednocześnie, zdaniem sądu, nic nie stoi na przeszkodzie, aby wniosek dotyczył udostępnienia informacji o kilku osobach czy nawet grupie.
„Ustawa o ewidencji ludności nie zawiera warunku, by żądanie udostępnienia danych osobowych dotyczyło pojedynczej osoby. Wniosek o udostępnienie danych może zatem dotyczyć grupy osób, z tym zastrzeżeniem, że każda z tych osób powinna być wskazana w sposób umożliwiający jej jednoznaczną identyfikację w rejestrze PESEL” – zaznaczył sąd.
Wierzyciel domagał się udostępnienia mu nie tylko danych adresowych, ale również aktów urodzenia. Zdaniem sądu te ostatnie nie są niezbędne w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, co oznacza, że w ich przypadku trudno mówić o interesie prawnym. Podobnie jak w przypadku spadkobierców innych niż dzieci i małżonek zmarłego. To oni bowiem dziedziczą w pierwszej kolejności i być może ich dane wystarczą do zakończenia sprawy.
„Dopiero wykazanie przez stronę zaistnienia przesłanek, iż do spadku powołane są inne osoby niż z pierwszej grupy spadkobierców, upoważnia do wystąpienia z odrębnym wnioskiem o udostępnienie ich danych. Z powyższych względów sąd uznał, iż organ zasadnie odmówił udostępnienia wskazanych we wniosku danych rodziców zmarłej oraz jej rodzeństwa” – podsumowano rozstrzygnięcie. ©℗
orzecznictwo
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 3 lutego 2022 r., sygn. akt III SA/Łd 904/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia