Sprzeciw osoby fizycznej wobec powołania jej na kuratora może stanowić ważny powód do zwolnienia jej z tej funkcji – orzekł Sąd Najwyższy.

Rozstrzygnięcie to zapadło na kanwie sprawy o zwolnienie radcy prawnego z funkcji kuratora spółki. Został on ustanowiony z urzędu przez Sąd Rejonowy w G. w związku z toczącą się sprawą o opłaty za użytkowanie wieczyste gruntów, których użytkownikiem wieczystym była spółka, a właścicielem Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta R. Przyjmując tę funkcję, prawnik zastrzegł, że będzie reprezentował spółkę wyłącznie w tej sprawie i w żadnej innej.
Tymczasem na mocy postanowienia sądowego kurator został upoważniony do podjęcia czynności zmierzających do powołania zarządu spółki w ciągu 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia, a w razie potrzeby do podjęcia czynności zmierzających do likwidacji spółki. Radca został także upoważniony do reprezentowania spółki we wszystkich postępowaniach sądowych, zabezpieczających i egzekucyjnych związanych z roszczeniami Skarbu Państwa z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości należących od spółki. Kurator zaskarżył to postanowienie, ale sąd utrzymał je w mocy.
W tej sytuacji mężczyzna wniósł o zwolnienie go z funkcji kuratora, argumentując, że wyraził zgodę tylko na reprezentację spółki w sprawie o opłaty za użytkowanie wieczyste. Sąd Rejonowy w G. oddalił i ten wniosek, argumentując, że art. 42 kodeksu cywilnego po zmianach wprowadzonych w 2018 r. znacząco rozszerzył kompetencje kuratora. Oznacza to, że o zakresie kurateli de facto decyduje sąd, nie będąc związany treścią wniosku o ustanowienie kuratora i zakresem czynności, jakie w tym wniosku wskazano. Ponadto sąd wskazał, że zgodnie z art. 152 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (stosowanym odpowiednio do kurateli) każdy, kogo sąd ustanowi opiekunem (albo kuratorem), jest obowiązany opiekę (kuratelę) objąć. Zwolnić daną osobę z obowiązków opiekuna/kuratora może tylko sąd i jedynie z ważnych powodów. Tych kurator nie przedstawił, wskazując jedynie na niezgodność orzeczenia sądu z jego oświadczeniem co do zakresu kurateli.
Kurator złożył apelację. Nie została ona jednak rozstrzygnięta, gdyż rozpoznający ją Sąd Okręgowy w G. dostrzegł w sprawie poważny problem prawny: czy cofnięcie zgody na wykonywanie obowiązków kuratora osoby prawnej stanowi ważny powód, dla którego można tego kuratora zwolnić z pełnionej funkcji. Kwestię tę przekazał do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
SN, obradując na posiedzeniu niejawnym, udzielił odpowiedzi pozytywnej, stwierdzając w uchwale, iż powołanie osoby fizycznej na funkcję kuratora osoby prawnej wbrew jej woli może stanowić ważny powód do zwolnienia jej z tej funkcji. Kurator musi bowiem choćby w minimalnym zakresie angażować się w sprawy podopiecznego i czynić to z własnej woli. Szeroki zakres uprawnień kuratora osoby prawnej powoduje zaś ryzyko, że w razie nieprawidłowego jego działania dojdzie do poważnych szkód w majątku osoby prawnej lub osób trzecich.

orzecznictwo

Uchwała Sądu Najwyższego z 27 października 2021 r., sygn. akt III CZP 54/20 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia