Uchwałami ws. "powstrzymania ideologii LGBT" podjętymi przez podkarpacką gminę Niebylec oraz Radę Powiatu Ryckiego jeszcze raz zajmą się wojewódzkie sądy administracyjne - zdecydował w piątek Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skarg Rzecznika Praw Obywatelskich na orzeczenia WSA.
To kolejne takie orzeczenia NSA, po zapadłych w lipcu br. postanowieniach, które do ponownego rozpatrzenia przez WSA skierowały sprawy uchwał o "przeciwdziałaniu ideologii LGBT" podjętych przez małopolską gminę Lipinki oraz Radę Powiatu Tarnowskiego. Biuro RPO zastrzegło jednak w piątek, że NSA badał "nie samą zgodność z prawem tych uchwał, ale tylko, czy podlegają one kontroli sądów administracyjnych".
W czerwcu zeszłego roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie odrzucił skargi RPO na uchwałę małopolskiej gminy Lipinki deklarującą przeciwdziałanie "ideologii LGBT" oraz uchwałę Rady Powiatu Tarnowskiego określoną jako "rezolucja w sprawie powstrzymania ideologii LGBT". Z kolei we wrześniu ub.r. WSA w Rzeszowie odrzucił taką skargę RPO na uchwałę Rady Gminy Niebylec "w przedmiocie powstrzymania ideologii LGBT". Natomiast w lutym br. WSA w Lublinie odrzucił skargę RPO na stanowisko Rady Powiatu Ryckiego "w przedmiocie powstrzymania ideologii gender i LGBT".
"W piątek uchylono zaskarżone postanowienia i przekazano sprawy do ponownego rozpoznania przez WSA" - poinformowało PAP biuro informacji sądu o rozstrzygnięciach NSA ws. uchwał gminy Niebylec i Rady Powiatu Ryckiego. NSA rozstrzygnął obie sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Po lipcowych i piątkowych postanowieniach NSA sprawy te wróciły do zbadania przez odpowiednie wojewódzkie sądy administracyjne.
Pierwotnie WSA, odrzucając skargi RPO, argumentowały m.in., że uchwała zawierająca deklarację światopoglądową zgodną z poglądami większości radnych nie może być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego, "dopóki nie dotyczy prezentowania ideologii, która jest zakazana przez prawo i nie ingeruje swoją treścią w sferę publicznoprawną, kierując do innych podmiotów nakaz wiążącego postępowania lub dopóki nie nakłada na obywateli obowiązków".
Jednak NSA, uwzględniając dwa pierwsze odwołania RPO, zaznaczał na początku lipca, że akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej obejmują "wszelkie akty tych organów z wyłączeniem tych, które podlegają kognicji innych sądów niż sądy administracyjne, w tym zwłaszcza sądy powszechne". "W związku z tym NSA zobowiązał sądy I instancji do przyjęcia skarg RPO do merytorycznego rozpoznania" - dodawał.
NSA zaznaczał wtedy jednocześnie, że zajmował się jedynie postanowieniami o odrzuceniu skarg Rzecznika i nie miał podstaw do wyrażania stanowiska w kwestii zgodności z prawem tych uchwał. Jak wyjaśniał, kontrola jej legalności nastąpi w toku ponownego postępowania sądowoadministracyjnego przed sądem I instancji.
Nie jest na razie znane uzasadnienie piątkowych orzeczeń NSA ws. dwóch kolejnych skarg RPO.
Poza Lipinkami, Niebylcem, Radą Powiatu Tarnowskiego i Radą Powiatu Ryckiego RPO skierował skargi dotyczące uchwał o "przeciwdziałaniu ideologii LGBT" w przypadku gmin: Istebna (woj. śląskie), Klwów (woj. mazowieckie) i Serniki (woj. lubelskie), a także Rady Miejskiej w Osieku (woj. świętokrzyskie) oraz Sejmiku Województwa Lubelskiego. Trafiły one do wojewódzkich sądów administracyjnych - w Krakowie, Gliwicach, Radomiu, Lublinie, Rzeszowie i Kielcach.
W sprawach tych, z których wszystkie zostały już rozpoznane przez poszczególne sądy administracyjne, zapadły rozbieżne orzeczenia. Cztery tego typu uchwały zostały unieważnione przez WSA - chodzi o gminy Istebna, Klwów, Serniki i radę w Osieku. "Nie ma czegoś takiego jak ideologia LGBT, tylko chodzi o ludzi. Ta uchwała ewidentnie narusza gwarantowaną przez Konstytucję RP zasadę równości, która zakłada, że wszystkie osoby są wobec prawa równe i wszyscy mamy prawo do równego traktowania przez organy władzy publicznej" – wskazywał na przykład WSA w Kielcach w odniesieniu do ostatniej z tych spraw.
Natomiast wobec pięciu skarg RPO zapadły postanowienia o ich odrzuceniu ze wskazaniem, że nie mogą one być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego.
Wszystkie te rozstrzygnięcia WSA zaskarżono do Naczelnego Sądu Administracyjnego - w odniesieniu do skarg odrzuconych odwołania złożył RPO, zaś od orzeczeń uwzględniających skargi odwołały się organy wydające uchwały; o złożeniu odwołań w niektórych z tych spraw informowała też Prokuratura Krajowa.
Jak poinformowało w piątek Biuro RPO na 6 października br. NSA wyznaczył termin rozpatrzenia skargi kasacyjnej prokuratury w sprawie unieważnienia przez WSA uchwały Rady Gminy Osiek.