Subskrybuj nas na Youtube
Wysokość diet w Naczelnej Radzie Adwokackiej to informacja publiczna – uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Nowe władze są tego samego zdania i na prośbę DGP udostępniły wysokość swoich zarobków
Zarobki osiągane za pełnienie różnych funkcji w samorządzie adwokackim od zawsze budzą emocje, zwłaszcza w samym środowisku. Diety są ustalane uchwałami poszczególnych okręgowych rad adwokackich, co prowadzi do dużych dysproporcji. W 2014 r. adwokat Andrzej Nogal ujawnił, że dziekan stołecznej rady dostawał 14,8 tys. zł miesięcznego wynagrodzenia, a dwoje wicedziekanów i skarbnik – po 11,1 tys. zł. W tym samym roku ówczesny prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Andrzej Zwara podał swoje wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji – 9,6 tys. zł. W tym samym czasie przed sądami administracyjnymi zaczęły zapadać wyroki uznające wysokość diet za informację publiczną.
W 2018 r. Sieć Obywatelska Watchdog Polska rozpoczęła w tym zakresie monitoring.
– Była to reakcja na sygnalizowane nam nierówności w wysokościach diet. Skierowaliśmy wnioski o udostępnienie informacji publicznej do okręgowych rad adwokackich. Odpowiedzi potwierdziły owe nierówności. Tytułem przykładu, niektórzy dziekani pełnili funkcje nieodpłatnie, a niektórzy otrzymywali wynagrodzenie wynoszące kilkadziesiąt tysięcy złotych rocznie – mówi Bartosz Wilk, ekspert prawny tej organizacji.
Z danych uzyskanych za 2017 r. wynikało, że największe zarobki osiągali dziekani: stołecznej rady – 84 tys. zł rocznie, wrocławskiej – 60 tys. zł oraz gdańskiej – 52 tys. zł. Na drugim biegunie znalazły się władze samorządów w Bydgoszczy, Płocku, Olsztynie, Poznaniu czy Toruniu, które pełnią swe funkcje społecznie, nie pobierając z tego tytułu żadnego wynagrodzenia.
Szykanowanie adwokatury
Nie wszystkie samorządy zechciały ujawnić wysokość zarobków.
– Napotkaliśmy opór w uzyskaniu tych informacji zasadniczo z dwóch miejsc: Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Okręgowej Rady Adwokackiej w Rzeszowie. Ta ostatnia, w imieniu której odpowiedzi udzielił ówczesny koordynator NRA ds. informacji publicznej, nie tylko uznała, że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej, ale nadto, że nasz wniosek stanowi „akcję mającą na celu szykanę organów adwokatury” – relacjonuje Bartosz Wilk.
Stowarzyszenie zaskarżyło obydwie decyzje do wojewódzkich sądów administracyjnych, które przyznały mu rację. WSA w Warszawie, kontynuując wcześniejszą linię orzeczniczą, uznał, że NRA jako organ samorządu zawodowego wykonuje w pewnym zakresie zadania publiczne. Sprawuje bowiem pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu zaufania publicznego. Pełnienie w niej funkcji nie jest objęte sferą niepubliczną (prywatną). Członkowie tego organu dostają wynagrodzenie za wykonywanie obowiązków, które jest wypłacane z majątku samorządu zawodowego. Jego wysokość jest zatem informacją publiczną (sygn. akt II SAB/Wa 213/19).
Od wyroków tych skargi kasacyjne złożyła zarówno ORA w Rzeszowie, jak i NRA. Ta ostatnia w skardze kasacyjnej podniosła jeden tylko zarzut – niezgodności wyroku z art. 61 konstytucji. Jej zdaniem przepis ten należy interpretować w ten sposób, że dostęp do omawianych informacji uzależniony jest od kumulatywnego spełnienia przez organ samorządu zawodowego dwóch przesłanek – wykonywania zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Ponieważ wynagrodzenia są wypłacane ze składek członkowskich, to o tej drugiej przesłance nie może być mowy.
W sprawie dotyczącej NRA pod koniec czerwca wydał wyrok NSA. I nie miał żadnych wątpliwości, że wysokość diet uzyskiwanych przez osoby zasiadające w organach samorządów adwokackich stanowi informację publiczną. NSA nie zgodził się z prezentowaną przez NRA interpretacją konstytucji. I choć w uzasadnieniu wyroku przyznał, że w literaturze można się z poglądem takim spotkać, to jednak w orzecznictwie sądów administracyjnych już on nie występuje. „Regulacja zdania drugiego art. 61 ust. 1 konstytucji RP nie daje bowiem podstaw do uznania, że zachodzi konieczność kumulatywnego wystąpienia elementu wykonywania zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa przy ocenie dostępu do informacji o działalności organów samorządu zawodowego. Trafnie dostrzega się przy tym, że dostęp do informacji o działalności organów samorządu zawodowego uregulowany został w pierwszej części zdania drugiego ust. 1 art. 61 Konstytucji RP, a użyty w tej części zwrot «prawo to obejmuje również» wyraźnie wskazuje na intencję ustawodawcy zrównania problematyki dostępu do informacji o działalności organów samorządu zawodowego z dostępem do informacji o działalności organów władzy publicznej” – podkreślono w uzasadnieniu orzeczenia.
Nowe otwarcie
Zarówno decyzja odmawiająca udostępnienia informacji na temat zarobków władz NRA, jak i skarga kasacyjna zostały sporządzone w czasie, gdy prezesem rady był adwokat Jacek Trela. W marcu 2021 r. wybrano nowe władze, a na czele NRA stanął adwokat Przemysław Rosati. Zmienił się też pogląd na jawność pobieranych wynagrodzeń.
– Obecne władze NRA zgadzają się, że wysokość diet osób pełniących funkcje w samorządzie adwokackim stanowi informację publiczną. Dane na ten temat będą udzielane każdej zainteresowanej osobie – wyjaśnia Joanna Sędek, szefowa biura prasowego NRA. Po uzyskaniu tej odpowiedzi redakcja DGP przesłała prośbę o ujawnienie zarobków zarówno obecnych, jak i poprzednich władz. Reakcja była błyskawiczna. Z przesłanego zestawienia (patrz: ramka) wynika, że prezes Przemysław Rosati otrzymuje za wypełniane obowiązki niespełna 12,5 tys. zł miesięcznie, a wiceprezesi po ok. 8,3 tys. zł. Dokładnie takie same diety pobierali w ubiegłym roku członkowie ówczesnych władz NRA.
Pod koniec marca 2021 r. w Prawniku (dodatek DGP) ukazał się artykuł Bartosza Wilka pod znamiennym tytułem: „Adwokaci nie lubili jawności” (DGP 61/2021).
– W założeniu tekst ten miał pokazać nowym władzom NRA, z jakimi sprawami mierzyli się poprzednicy, i stanowić punkt wyjścia do współpracy. Faktycznie tak się stało. Po publikacji tekstu nawiązaliśmy kontakt z nową NRA, która deklaruje odmienne stanowisko względem jawności – przyznaje autor artykułu.©℗
Miesięczne diety osób zasiadających we władzach NRA
orzecznictwo
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 czerwca 2021 r., sygn. akt III OSK 2371/21. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia