ETPC o Xero Flor. Bodnar: Podstawa do podważania rozstrzygnięcia TK przed sądami krajowymi

Każdy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wywołuje skutki prawne. Myślę, że piątkowe orzeczenie da podstawę wielu osobom do tego, by skarżyły się do Trybunału w Strasburgu, a także, by poważały rozstrzygnięcia TK przed sądami krajowymi - ocenił RPO Adam Bodnar.

Chodzi o orzeczenie w sprawie firmy Xero Flor, zgodnie z którym Polska naruszyła przepisy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zakresie prawa do rzetelnego procesu oraz prawa do sądu ustanowionego ustawą.

Firma pozwała Skarb Państwa, skarżąc wysokość odszkodowania z powodu zniszczeń na polu. Po niekorzystnych wyrokach sądów sprawa trafiła do Trybunału Konstytucyjnego, który ją umorzył, a decyzję tę podpisał sędzia Mariusz Muszyński. Firma postawiła zarzut, że to, jaki skład sędziowski rozpatrywał jej sprawę, naruszało konstytucję i wniosła skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

W ubiegły piątek ETPC uznał m.in., że w Trybunale Konstytucyjnym orzekał sędzia, który nie miał do tego prawa i orzekł, że Polska powinna zapłacić firmie 3418 euro odszkodowania.

O ważność wyroków TK w świetle tego orzeczenia Bodnar pytany był w poniedziałek na antenie TVN24. "Oczywiście na poziomie analizy teoretycznej można by dojść do takich wniosków, że wyroki są obarczone wadą, ale powstaje pytanie - jeśli jest taka wada, to kto miąłby ją uleczyć i co zrobić z tymi wyrokami, które jednak zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw i powodują bardzo konkretne skutki prawne" - mówił.

Bodnar przyznał jednak, że piątkowe orzeczenie ETPC prawdopodobnie przejdzie do historii polskiego konstytucjonalizmu. "Na pewno o tym wyroku będziemy uczyli się w podręcznikach prawa konstytucyjnego" - stwierdził.

"Myślę, że ten wyrok da podstawę wielu osobom do tego, żeby skarżyły się do ETPC, ale także, by w postępowaniu przed sądami krajowymi podważały rożnego rodzaju rozstrzygnięcia Trybunału, natomiast to wszystko - proszę zauważyć - jest odsunięte w czasie. Bo zanim dojdzie do stwierdzenia, że doszło do naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i prawa do sądu, zanim komukolwiek się przyzna zadośćuczynienie bądź odszkodowanie, zanim może nawet Trybunał w Strasburgu wyda tzw. wyrok pilotażowy - tzn. zbierze wszystkie sprawy razem i o tym orzeknie - to minie 2, 3, 5, 7 lat" - mówił Bodnar.

W rozmowie padło też pytanie o stanowisko w tej sprawie prezes TK Julii Przyłębskiej, według której ETPC "bez podstawy prawnej i poza kompetencjami wydał wyrok w sprawie składu polskiego Trybunału Konstytucyjnego", a "wyrok nie wywołuje żadnych skutków w polskim porządku prawnym".

"Oczywiście, że każdy wyrok ETPC wywołuje skutki prawne" - podkreślił w poniedziałek Bodnar. Dodał, że mówi o tym chociażby konstytucja w przepisie dotyczącym przestrzegania prawa międzynarodowego. "Ten wyrok również wywołuje skutki prawne, na jego podstawie zarówno spółka Xero Flor będzie mogła podejmować dalsze działania, jak również inne osoby będą mogły w podobnych sytuacjach występować w Trybunale w Strasburgu" - powiedział RPO.

Dodał, że sam wciąż konsekwentnie będzie przedstawiał Trybunałowi Konstytucyjnemu "wnioski o wyłączenie osób, które nie są sędziami Trybunału, a które orzekają". "Ale to nie znaczy, że Trybunał będzie te wnioski uwzględniał" - podkreślił.