Subskrybuj nas na Youtube
Wydłuża się czas postępowań prowadzonych przez sądy powszechne. Według najnowszych danych opublikowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości w ub.r. średni czas rozstrzygania spraw w sądach okręgowych wyniósł niemal 7 miesięcy.
To o 1,2 miesiąca więcej niż w 2019 r. (ponad 5,7 miesiąca). Najdłużej toczą się sprawy gospodarcze – średnio ponad 12,8 miesiąca, a tych w czasie pandemii znacząco przybywa. Dlatego alternatywą szczególnie korzystną zwłaszcza dla przedsiębiorców są sądy arbitrażowe. Przed nimi postępowania toczą się szybciej m.in. dlatego, że są jednoinstancyjne, a spory rozstrzygają arbitrzy, będący specjalistami w dziedzinie, której dana sprawa dotyczy. Nie ma więc konieczności konstruowania tak nietypowych rozwiązań, jak propozycja Koalicji Obywatelskiej dot. mianowania tzw. sędziów handlowych.
Zgodnie ze złożonym w Sejmie projektem KO, to przedsiębiorcy, jako tzw. sędziowie handlowi, powinni orzekać w sprawach gospodarczych. Mieliby oni zasiadać w sądach okręgowych w sprawach gospodarczych obok zwykłych sędziów (dwóch sędziów obywatelskich i jeden zawodowy). Sędziów handlowych mieliby wybierać radni sejmików wojewódzkich na 5-letnie kadencje spośród fachowców – doświadczonych przedsiębiorców, np. prowadzących własne firmy. Zdaniem pomysłodawców projektu takie rozwiązanie dałoby gwarancję efektywnego, szybkiego i profesjonalnego rozstrzygnięcia, a sędziom zawodowym wsparcie branżowych fachowców, doświadczonych w sprawach gospodarczych.
To prawda, sprawy w sądach powszechnych są przydzielane losowo, a sędziowie mają dużą wiedzę prawniczą, jednak nie są specjalistami w zakresie konkretnej działalności gospodarczej. W tym celu powołuje się biegłych, a to nie tylko generuje koszty, ale również wydłuża postępowanie. Nie oznacza to jednak, że niezbędnym rozwiązaniem jest powołanie tzw. sędziów handlowych. Bo już ich mamy – to arbitrzy orzekający w stałych sądach arbitrażowych, których w Polsce działa ok. 50. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych w tej części Europy jest Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej.
Dlaczego arbitraż jest szczególnie korzystny dla przedsiębiorców? W sądach arbitrażowych strony same wybierają arbitrów, specjalistów w dziedzinie, której konkretna sprawa dotyczy. Są to często uznane autorytety, osoby z tytułami naukowymi posiadające specjalistyczną wiedzę z danej dziedziny. Co więcej, sądy arbitrażowe prowadzą selekcję, aby przyciągać tylko najlepszych specjalistów. I tak na listach polskich sądów polubownych figurują arbitrzy zagraniczni i na odwrót, bo sądy arbitrażowe zawierają dwustronne porozumienia o współpracy.
W arbitrażu strony uzgadniają język, w jakim toczyć się będzie postępowanie. Dotyczy to również wszystkich dokumentów. SA przy KIG prowadzi sprawy w języku polskim, angielskim, francuskim, niemieckim lub rosyjskim.
Z punktu widzenia przedsiębiorców niezwykle istotny jest także fakt, że arbitraż jest dyskretny, postępowanie poufne, gwarantujące poszanowanie interesów obu stron i tajemnic handlowych. Do tego postępowanie przed sądem arbitrażowym trwa krócej, niż to prowadzone przez sądy powszechne – średni czas rozpoznania spraw w SA przy KIG w ubiegłym roku wyniósł 154 dni. A szybkość postępowania pozwala zminimalizować straty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Dodatkową zaletą jest fakt, że postępowanie przed sądem arbitrażowym ma zawsze element koncyliacyjny i nie prowadzi do takiego antagonizowania stron, jak to ma miejsce w sądownictwie powszechnym.
Sąd arbitrażowy może rozstrzygać we wszystkich sporach o prawa majątkowe, z wyjątkiem spraw alimentacyjnych, oraz w sprawach o prawa niemajątkowe, które mogą być przedmiotem ugody sądowej. Podjęte przez arbitrów rozstrzygniecie ma taką samą wartość, jak wyroku sądu powszechnego. Jest ono również uznawane przez ok. 150 państw. By poddać sprawę pod rozstrzygnięcie arbitrów wystarczy, że tzw. zapis na sąd polubowny znajdzie się w umowie, na fakturze, w wymianie korespondencji, statucie spółki, fundacji, spółdzielni lub stowarzyszenia. Tego typu zapisu można dokonać nie tylko w momencie podpisywania umowy. Dopuszczalne i skuteczne jest zawieranie takich klauzul wówczas, gdy spór już zaistnieje. Warunek jest jeden: strony sporu muszą być co do tego jednomyślne.