Sprawa, na kanwie której doszło do wydania rozstrzygnięcia przez TSUE, toczyła się w Irlandii. Dotarła do sądu najwyższego w tym kraju, który skierował pytania prejudycjalne do Luksemburga. Przed TSUE uczestnika reprezentowała adwokat z Niemiec, a w postępowaniu krajowym bronił on swoich interesów osobiście. Gdy sprawa wróciła do irlandzkiego SN, chciał on jednak skorzystać z usług tej samej niemieckiej adwokatki.

Zrodziło to jednak problem na gruncie irlandzkiego rozporządzenia o swobodnym świadczeniu usług przez prawników z 1979 r., które w art. 6 przewiduje, że: „Jeżeli (...) prawnik wizytujący wykonuje na terytorium kraju czynności w zakresie reprezentowania oraz obrony klienta w postępowaniu sądowym, jest on zobowiązany do współpracy z prawnikiem uprawnionym do występowania przed danym organem sądowym, który, w razie potrzeby, będzie odpowiadać przed tym organem”. Sąd orzekający nabrał wątpliwości co do zgodności tego przepisu z dyrektywą 77/249, dotyczącą „działalności zawodowej wykonywanej przez prawnika w formie świadczenia usług”.
Pierwsze pytanie odnosiło się do tego, czy można stosować wymóg współpracy z krajowym prawnikiem w sytuacji, gdy klient reprezentował się osobiście – i tu TSUE nie dopatrzył się sprzeczności z dyrektywą. Obowiązek taki musi być jednak uzasadniony potrzebami wymiaru sprawiedliwości. W szczególności zaś chodzi o możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności prawnika krajowego za naruszenie zasad etycznych – co ma też chronić interes klienta.
W tym zakresie TSUE uznał ten obowiązek za ograniczony (zwłaszcza że warunki współpracy mogą określić sami zainteresowani prawnicy), a przez to proporcjonalny do celu, któremu ma służyć. Jednak uczynienie takiego obowiązku bezwzględnym i pomijanie np. doświadczenia prawnika zagranicznego w występowaniu przed sądami krajowymi, wykraczałoby poza to, co konieczne dla osiągnięcia tego celu.
W omawianej sprawie Niemka przez wiele lat świadczyła pomoc prawną w Irlandii, na warunkach przewidzianych przez dyrektywę 98/5/WE (mającą na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych). To mogłoby przemawiać za tym, że adwokatka jest w stanie reprezentować podsądnego w taki sam sposób jak prawnik krajowy. ©℗

orzecznictwo

Wyrok TSUE z 10 marca 2021 r. w sprawie C-739/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia