rozwiń ›

Poniższy przewodnik wyjaśnia, czym różnią się te dwa postępowania, jakie mają skutki, ile kosztują i w jakich sytuacjach sądy najczęściej je orzekają.

Separacja a rozwód – podstawowe różnice

Zarówno rozwód, jak i separacja wymagają postępowania sądowego. Jednak różnią się skutkami prawnymi i społecznymi - przede wszystkim tym, że:

  • rozwód definitywnie kończy małżeństwo,
  • separacja pozostawia małżeństwo formalnie istniejące, ale znosi wspólne pożycie.

W praktyce oznacza to, że osoby w separacji nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa, a rozwiedzeni - tak.

Kiedy sąd orzeka rozwód, a kiedy separację?

Sąd bada przede wszystkim stan relacji między małżonkami.

Rozwód – kiedy jest możliwy?

Musi dojść do tzw. zupełnego i trwałego rozkładu pożycia - czyli małżeństwo realnie nie funkcjonuje i nie ma szans na jego odbudowę.

Sąd odmówi rozwodu, jeśli:

  • byłby on sprzeczny z dobrem małoletnich dzieci,
  • byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
  • żąda go wyłącznie małżonek wyłącznie winny rozpadu (z wyjątkami).

Separacja – kiedy jest orzekana?

Wystarczy zupełny rozkład pożycia, ale nie musi być trwały.

Separacja jest możliwa, gdy:

  • para potrzebuje czasu i uporządkowania relacji,
  • małżonkowie nie chcą definitywnie zakończyć małżeństwa,
  • względy religijne utrudniają rozwód.
Kryterium Rozwód Separacja
Czy małżeństwo trwa dalej? Nie Tak
Możliwość ponownego ślubu? Tak Nie
Wymagany trwały rozkład pożycia? Tak Nie
Skutki majątkowe Rozdzielność majątkowa Rozdzielność majątkowa
Alimenty między małżonkami Tak Tak (rzadziej)
Alimenty na dzieci Tak Tak
Ustalenie władzy rodzicielskiej i kontaktów Tak Tak
Powrót do nazwiska Tak Nie
Koszt opłaty sądowej 600 zł 600 zł
Koszty dodatkowe np. pełnomocnik podobne
Mediacja Tak Tak

Koszty rozwodu i separacji w 2026 roku

W 2026 roku opłaty pozostaną takie same jak obecnie – wynikają z ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:

1. Opłata od pozwu

  • rozwód: 600 zł
  • separacja: 600 zł

2. Zwrot części opłaty

Jeżeli strony dojdą do porozumienia (bez orzekania o winie), sąd zwróci 300 zł.

3. Mediacja

zwykle 150–200 zł za sesję.

4. Pełnomocnik (opcjonalnie)

zwykle 2 000–6 000 zł - stawki rynkowe.

Skutki separacji i rozwodu – praktyczne konsekwencje

Skutki separacji

  • ustanie wspólnoty majątkowej,
  • możliwość powrotu do wspólnego pożycia,
  • brak możliwości zawarcia nowego małżeństwa.

Skutki rozwodu

  • całkowite rozwiązanie małżeństwa,
  • możliwość ponownego ślubu,
  • możliwość powrotu do nazwiska,
  • możliwość alimentów między małżonkami.

Kiedy lepiej wybrać separację, a kiedy rozwód?

Kiedy separacja może być lepsza?

  • gdy małżonkowie liczą na odbudowę relacji,
  • gdy rozkład pożycia nie jest trwały,
  • z powodów światopoglądowych.

Kiedy lepszy jest rozwód?

  • gdy relacji nie da się odbudować,
  • gdy małżeństwo istnieje tylko formalnie,
  • gdy separacja nie rozwiąże problemów majątkowych lub opiekuńczych.

Jak złożyć pozew o rozwód lub separację? – instrukcja

Pozew o rozwód lub separację powinien zawierać:

  • dane stron,
  • żądanie (rozwód/separacja),
  • wniosek o władzę rodzicielską,
  • propozycję kontaktów,
  • propozycję alimentów,
  • wniosek dowodowy,
  • uzasadnienie.

FAQ

Czy separacja w 2026 roku będzie różnić się od obecnej?

Nie – zasady wynikają z Kodeksu rodzinnego i pozostaną niezmienne.

Czy separacja jest tańsza niż rozwód?

Nie – opłaty są identyczne.

Czy po separacji można wrócić do małżeństwa?

Tak - wystarczy wniosek o zniesienie separacji.

Czy separacja wpływa na majątek?

Tak - wprowadza rozdzielność majątkową.

Czy sąd zawsze orzeknie separację zamiast rozwodu?

Nie - zależy od oceny trwałości rozkładu pożycia.

Źródła:

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1568)

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1228)