Subskrybuj nas na Youtube
Architekt – twórca projektu budowlanego, według którego został wzniesiony obiekt budowlany, nie musi udzielać zgody na jego rozbiórkę. Ochrona integralności utworu w prawie autorskim nie sięga bowiem tak daleko, a prawo własności pozwala właścicielowi zniszczyć obiekt budowlany bez pytania o zgodę projektanta.
W literaturze wskazuje się, że ustawodawstwo autorskie nie ma na celu utrzymania materialnej substancji dziedzictwa kulturowego, a w konsekwencji zaniedbanie czy zniszczenie oryginału utworu nie stanowi naruszenia prawa autorskiego (zob. R. Markiewicz, 5.6.4. Uprawnienia twórcy ze względu na zamiar zniszczenia egzemplarza utworu [w:] Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018).
Projektant (ten sam albo inny niż twórca projektu, według którego wybudowano obiekt budowlany) może w procesie rozbiórki pełnić aktywną rolę sporządzając projekt rozbiórki. Prawo budowlane stanowi, że projekt rozbiórki lub jego kopię - w zależności od potrzeb - dołącza się do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę, a konieczność uzyskania decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę zależy m.in. od rozmiarów i usytuowania obiektu.
Elementy projektu rozbiórki
Analiza dokumentacji budowlanej pozwala ustalić stałe elementy każdego projektu rozbiórki. Projekt tego typu zawiera przede wszystkim:
1. dane o lokalizacji obiektu budowlanego i jego sąsiedztwie;
2. inwentaryzację budowlaną obiektu budowlanego i ocenę jego stanu technicznego;
3. opis technologii prac rozbiórkowych, w tym m.in.: warunki BHP i zasady prowadzenia robót rozbiórkowych, kolejność wykonywania robót rozbiórkowych, wskazówki na temat zagospodarowania materiałów z rozbiórki;
4. załączniki graficzne (rzuty i przekroje);
5. w zależności od potrzeb projekt może zawierać również dokumentację fotograficzną.
Opis istniejącego stanu obiektu budowlanego powinien uwzględniać zmiany, które wprowadzono w jego konstrukcji oraz wyposażeniu i instalacjach w stosunku do pierwotnego projektu budowlanego, według którego obiekt został wzniesiony.
Ochrona twórcy
W zakresie, w jakim projekt rozbiórki spełnia cechy utworu, jest chroniony prawem autorskim. Według utrwalonego orzecznictwa nie da się generalnie oznaczyć minimum indywidualności, które stanowiłoby wartość progową dla uzyskania ochrony w prawie autorskim i pozwalało w sposób dostatecznie bezpieczny rozróżniać wytwory intelektualne zdatne i niezdatne do takiej ochrony. W każdym wypadku budzącym wątpliwości, tj. wtedy, gdy indywidualność badanego wytworu intelektualnego nie jest intuicyjnie oczywista, zachodzi konieczność odwołania się do ocen wartościujących (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29.10.1997 r., sygn. akt I ACa 477/97).
Należy pamiętać, że w budownictwie podstawowe znaczenie dla ochrony autorskiej dzieł ma element twórczego kształtowania zagospodarowywanej przestrzeni. Z tej przyczyny trzeba zawsze badać wpływ danego rozwiązania projektowego na indywidualność zastosowanego rozwiązania konstrukcyjnego, w tym także rozwiązań służących rozbiórce obiektu budowlanego. Zakres ochrony autorskiej prac projektowych jest tym większy, im mniej standardowy (typowy) jest projekt i w im mniejszym stopniu jest zdeterminowany wcześniej opracowanymi rozwiązaniami projektowymi.
W przypadku projektu rozbiórki elementy twórcze mogą niewątpliwie wystąpić np. w rozwiązaniach (rysunkach, opisach) mających na celu konieczne wzmocnienie niektórych elementów przed ostatecznym wyburzeniem. Przed zniszczeniem (usunięciem, wyburzeniem) części ściany może być np. potrzebne podstemplowanie stropu, aby uchronić budynek przed całkowitym, niekontrolowanym zawaleniem. Sposób wzmocnień - indywidualnie dostosowany do danego obiektu, jego lokalizacji i aktualnego stanu - może zawierać elementy twórcze.
Przy kwalifikowaniu elementów projektu rozbiórki jako chronionych przez prawo autorskie należy kierować się stanowiskiem współczesnego orzecznictwa, według którego dokumentacja techniczna często znajduje się „na granicy” ochrony prawnoautorskiej. Ochronie tej nie podlega samo techniczne rozwiązanie zawarte w dokumentacji, gdyż z reguły stoi temu na przeszkodzie brak cechy indywidualności. Ochroną objęte są natomiast dzieła techniczne - jeżeli konkretna dokumentacja ma cechy wyróżniające i zawiera - uzyskane przy wykorzystaniu swobody twórczej - swoiste cechy osiągnięte dzięki indywidualnemu wkładowi pracy twórczej autora (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7.10.2015 r., sygn. akt VI ACa 1200/14).
/>