Kilka dni temu wójt gminy wydał zarządzenie o odmowie umorzenia czynszu dzierżawnego. Urząd nie uznał moich argumentów związanych z inflacją i coraz większymi obciążeniami podatkowymi. Czy można się odwołać od takiego zarządzenia do sądu albo do rady gminy?
Jednostki samorządu terytorialnego mogą w różny sposób udostępniać swoje mienie różnym podmiotom, w tym przedsiębiorcom. Nieruchomości (z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z innych ustaw) zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji. Z kolei przez dzierżawę, jak wskazuje art. 693 kodeksu cywilnego, wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.
Rzecz jasna bywa i tak, że pojawia się problem z płatnością wspomnianego czynszu dzierżawnego. Ustawodawca zobligował JST do wprowadzania specjalnych uchwał, w których powinny być zawarte zasady stosowania ulg w zakresie spłaty należności cywilnoprawnych. Podstawy do wprowadzania tych uchwał wynikają z art. 59 ustawy o finansach publicznych. W ust. 1 tej regulacji postanowiono, że w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające JST lub jej jednostkom organizacyjnym (wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 wspomnianej ustawy), mogą być umarzane, terminy ich spłaty odroczone lub płatność tych należności rozłożona na raty na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto organ ten określi szczegółowe zasady, sposób i tryb udzielania tych ulg oraz warunki dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga stanowić będzie pomoc publiczną, a także wskaże organ lub osobę uprawnione do udzielania tych ulg.
Uchwałę trzeba przyjąć
Tak więc, jak wynika z powyższego, rada gminy ma prawny obowiązek przyjąć w uchwale zasady, sposób i tryb udzielania ulg w odniesieniu do należności cywilnoprawnych. Każda gmina podejmuje wskazane uchwały autonomicznie. Z formalnego punktu widzenia decyzję w tym zakresie podejmuje organ wykonawczy JST, czyli w gminie wójt. A zatem ze wskazanych przepisów nie wynika upoważnienie dla rady gminy do wydawania zgody na umorzenie należności w drodze indywidualnej uchwały. Do umarzania, odraczania terminów lub rozkładania na raty spłat należności uprawniony jest organ wykonawczy w formie jednostronnego oświadczenia woli złożonego na podstawie przepisów prawa cywilnego (por. uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 21 lutego 2018 r., nr V/22/2018).
Ani do rady, ani do sądu
Tylko wójt jest też władny do rozstrzygania wniosków, np. przedsiębiorcy, o umorzenie czynszu dzierżawnego. Nie ma możliwości odwołania się w tej sprawie do rady gminy. Podobnie nie ma możliwości odwołania się do sądu, czy to administracyjnego, czy cywilnego. W praktyce istnieje jednak możliwość ponawiania wniosku przez dłużnika. W każdym razie organ wykonawczy gminy ma względną dowolność w rozpoznaniu wniosku. W orzecznictwie sądowym akcentuje się bowiem, że działa w ramach uznania administracyjnego, do którego można zaliczyć takie pojęcia nieokreślone jak „ważny interes podatnika” czy „interes publiczny”. Niemniej jednak w razie odmowy umorzenia nie ma przeciwwskazań, aby ponowić wniosek. W razie kolejnej odmowy warto rozważyć negocjacje z gminą na temat odpracowania długu. Gmina ma jednak pełną swobodę decydowania, czyli może przyjąć ofertę odpracowania długu, ale nie musi tego zrobić.
Podsumowując, nie ma prawnej możliwości odwołania się od zarządzenia czy decyzji wójta gminy w sprawie odmowy umorzenia zaległego czynszu dzierżawnego do rady gminy lub sądu. Przedsiębiorca może jednak ponawiać wniosek o umorzenie, a w razie braku powodzenia można zaoferować gminie odpracowanie długu czynszowego. Przepisy kodeksu cywilnego umożliwiają płatności czynszu nie tylko w pieniądzach, lecz także w innych świadczeniach. ©℗
Podstawa prawna
• art. 693 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
• art. 9 pkt 3, 4 i 13, art. 59 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
• art. 13 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1846)
