Na polecenie wójta nasz referat podatkowy przygotowuje projekt nowej uchwały w sprawie zwolnień z podatku od nieruchomości na 2021 r., bo możliwości, jakie dawała w tym zakresie tarcza antykryzysowa, dotyczą tylko tego roku. Chcemy, aby zwolnienie objęło lokalnych przedsiębiorców, tj. mających siedzibę na terenie naszej gminy. Czy to rozwiązanie jest prawidłowe i czy RIO takiej uchwały nie podważy?
Rada gminy nie ma możliwości wprowadzenia na 2021 r. zwolnienia w podatku od nieruchomości dla podanej grupy przedsiębiorców, czyli posiadających siedzibę na terenie gminy. Podjęcie takiej uchwały stanowiłoby naruszenie ogólnej kompetencji rady gminy wynikającej z art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Specjalna regulacja

Tytułem wstępu warto odnieść się do wątku związanego z tarczą antykryzysową – w kontekście podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców. Otóż jak podano w art. 15p specustawy o COVID-19, rada gminy może wprowadzić w drodze uchwały za część 2020 r. zwolnienia z podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z epidemią.
Wynika z tego, że taki upust jest możliwy, lecz tylko w odniesieniu do podatku za 2020 r. Tarcza antykryzysowa nie zawiera jednak – nawet zbliżonych – regulacji, które umożliwiłyby udzielenie takiego wsparcia w 2021 r., a tym samym brak jest możliwości wprowadzania zwolnień w ww. trybie. Nie oznacza to jednak, że gmina została w ogóle pozbawiona możliwości wprowadzania tego typu preferencji. Zastosowanie może mieć ogólna norma kompetencyjna dotycząca zwolnień w tym podatku, tj. art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z nim rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 188 poz. 1840; ost. zm. Dz.U z 2014 r. poz. 1854). Rada ma więc możliwość przyjmowania na swoim terenie jedynie zwolnień przedmiotowych, a nie podmiotowych czy przedmiotowo- podmiotowych.

Co wynika z orzecznictwa

Z tak sformułowanej normy prawnej trudno jednak jednoznacznie ocenić legalność proponowanego rozwiązania legislacyjnego. Dlatego konieczne będzie odniesienie się do stanowisk wypracowanych przez najnowsze orzecznictwo sądowo-administracyjne, względnie orzecznictwo nadzorcze regionalnych izb obrachunkowych. I tak w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 4 lutego 2020 r. (sygn. akt I SA/Gl 1044/19) m.in. wskazano, że kompetencje prawotwórcze organu uchwałodawczego gminy w zakresie kształtowania zwolnień w podatku od nieruchomości ograniczają się do tych mających charakter przedmiotowy. Zawarte bowiem w omawianym przepisie sformułowanie „inne zwolnienia przedmiotowe” jednoznacznie wskazuje, że mogą one dotyczyć tylko i wyłącznie przedmiotu, a więc gruntów, budynków lub ich części, budowli związanych z prowadzeniem określonego rodzaju działalności.
Z kolei w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 8 lipca 2020 r. (sygn. akt I SA/Ol 329/202) zaakcentowano, że zwolnienie może dotyczyć tylko i wyłącznie przedmiotu, a więc nieruchomości wykorzystywanych do różnego rodzajów działalności, przy czym przedmiot winien być tak określony, żeby nie była możliwa identyfikacja konkretnego podatnika. Oznacza to, że cechy przedmiotu muszą zostać tak określone w przepisie, by dotyczyły potencjalnie/hipotetycznie nieoznaczonego indywidualnie podatnika.
Zwolnienie w każdym przypadku będzie dotyczyło określonego podmiotu, gdyż konstrukcja podatku obejmuje zarówno przedmiot, jak i podmiot podlegający opodatkowaniu. Ujmując rzecz inaczej, nie ma przedmiotu opodatkowania bez podmiotu, któremu ten przedmiot można przypisać. W konsekwencji nie ma też zwolnienia przedmiotowego, którego nie można przypisać określonemu podmiotowi.

Tylko preferencje przedmiotowe

Mając na uwadze ww. wytyczne co do sposobu określania zwolnień podatkowych, należy stwierdzić, że przyjęcie nowej uchwały wprowadzającej zwolnienie dla lokalnych przedsiębiorców, czyli mających siedzibę na terenie danej gminy, będzie rozwiązaniem prawnie wadliwym. Należy bowiem zauważyć, że pojawia się w tym zwolnieniu jednoznaczne kryterium podmiotowe – mianowicie dotyczące przedsiębiorców mających siedzibę jedynie na terenie gminy.
Warto dodać, że zbliżone zakresowo zwolnienie w ww. podatku było przedmiotem oceny prawnej w uchwale nr 271/2020 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 8 września 2020 r. (źródło: lublin.rio.gov.pl). Tamże zaś stwierdzono, że: „Wymóg usytuowania siedziby przedsiębiorcy na terenie gminy stanowi podmiotowe różnicowanie podatników uprawnionych do korzystania ze zwolnienia, podczas gdy rada jest uprawniona wyłącznie do ustanawiania zwolnień przedmiotowych i wykracza poza wskazany wyżej przepis delegacyjny art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, który nie daje radzie prawa do wprowadzania ograniczeń terytorialnych w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej”.
Zestawienie ww. argumentów prowadzi finalnie do wniosku, że rada gminy nie ma aktualnie możliwości wprowadzenia na 2021 r. zwolnienia w podatku od nieruchomości dla podanej grupy przedsiębiorców, czyli posiadających siedzibę na terenie gminy. Stanowiłoby to naruszenie ogólnej kompetencji rady gminy wynikającej z art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, który daje możliwość wprowadzania zwolnień, lecz tylko o charakterze przedmiotowym, a nie podmiotowych czy przedmiotowo-podmiotowych. Skoro jednak w zamyśle wójta preferencją podatkową mają zostać objęci lokalni przedsiębiorcy, to warto rozważyć wprowadzenie zapisu dotyczącego typowych kryteriów przedmiotowych. Warunek ten spełni zapis np. wprowadzający zwolnienie dla określonych branż, które najbardziej ucierpiały ekonomicznie wskutek COVID-19.
WAŻNE Zwolnienie z podatku lokalnego może dotyczyć tylko i wyłącznie przedmiotu, a więc nieruchomości wykorzystywanych do różnego rodzajów działalności, przy czym przedmiot powinien być tak określony, by nie była możliwa identyfikacja konkretnego podatnika.
Podstawa prawna:
•art. 7 ust. 3 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170)
•ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost. zm.Dz.U. z 2020 r. poz. 1493)
•art. 10 ust. 1 ustawy z 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw