Państwowa Inspekcja Pracy kontroluje zakłady pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) w celu zapewnienia, że pracownicy są bezpieczni i zdrowi w miejscu wykonywania pracy. PIP ma za zadanie przeciwdziałanie wypadkom oraz chorobom zawodowym, które mogą być skutkiem nieprzestrzegania przepisów BHP przez pracodawców. Jak kontroluje PIP?

rozwiń ›

Kontrola dla każdego przedsiębiorcy, nawet tego sumiennie przestrzegającego przepisów, może być stresująca. W tekście przedstawiamy, czego można spodziewać się ze strony inspektorów i jakie prawa ma kontrolowany – co musi wykonać podczas kontroli, a jakie zalecenia może oprotestować lub się od nich wstrzymać.

Po co PIP kontroluje zakłady pracy

Kontrola PIP ma na celu sprawdzenie, czy zakład pracy przestrzega przepisy dotyczące BHP, takie jak obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, stosowanie odpowiedniego sprzętu ochronnego, zapewnienie właściwych warunków pracy, przeprowadzanie szkoleń BHP oraz prowadzenie dokumentacji związanej z BHP.

Ramka. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należy m.in:

• nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, a w szczególności: przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, oraz inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym.

• kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii,

• nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń oraz narzędzi pracy,

• nadzór i kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów i opakowań, których użytkowanie mogłoby spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia,

• kontrola nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu podlegającymi ocenie zgodności, w zakresie spełniania przez nie zasadniczych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach,

• kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy

Działania kontrolne PIP skoncentrowane są przede wszystkim na branżach i zakładach pracy, w których występuje stwierdzony wcześniej zły stan ochrony pracy.

Oprócz działań długofalowych, opracowywane są także plany jednoroczne uwzględniające:

• kontrole problemowe egzekwujące poprawę przestrzegania prawa;

• kontrole diagnozująco-pilotażowe;

• kontrole realizowane w ramach zadań własnych okręgowych inspektoratów pracy.

Kontrola PIP w zakresie BHP - procedura

Odpowiedzi na to, jak wygląda procedura kontrolna w firmie i o co mogą prosić inspektorzy PIP można uzyskać z lektury ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z 13 kwietnia 2007 r. Przepisy określają zakres obowiązków i praw, jakie wzajemnie wobec siebie mają podczas kontroli kontrolowani i kontrolerzy. Dzięki temu inspektor pracy może skuteczniej wykonywać czynności kontrolne, a możliwość nadużyć w stosunku do kontrolowanego jest znacznie ograniczona.

Kto podlega kontroli PIP w zakresie BHP

Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podlegają wszyscy pracodawcy i przedsiębiorcy niebędący pracodawcami, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne, w tym osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia pracy. Jeśli firma zatrudnia pracownika na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło – także musi liczyć się z wizytą inspektora pracy.

Kontrola PIP – gdzie

Inspektorzy mogą pojawić się w siedzibie kontrolowanego oraz w podległych mu jednostkach. Mogą też przyjrzeć się warunkom BHP zakładu w miejscach przechowywania dokumentów finansowych i kadrowych. Poszczególne czynności kontrolne mogą być wykonywane także w siedzibach jednostek organizacyjnych PIP, czyli Głównego Inspektoratu Pracy i okręgowych inspektoratów pracy.

Jakie uprawnienia ma inspekcja, co może inspektor

Warto zapoznać się z prawami kontrolerów i wymogami, jakie powinny spełniać dokumenty pracowników PIP. Zauważone uchybienia czy niejasności mogą stanowić ew. podstawę do podważenia działań kontrolujących czy stwierdzenia nadużyć.

Kontrola BHP w pracy. Jak się przygotować, co może skontrolować PIP
Kontrola BHP w pracy. Jak się przygotować, co może skontrolować PIP

Zobacz również

Według ustawy o PIP inspektor pracy ma prawo przeprowadzania kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, a w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy bez uprzedzenia, o każdej porze dnia i nocy oraz kontroli legalności zatrudnienia. Nie podlega obowiązkowi posiadania przepustki – po kontrolowanym terenie może poruszać się swobodnie. Jest także zwolniony z rewizji osobistej, nawet jeśli przewiduje ją regulamin pracy w kontrolowanym zakładzie.

W wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli, inspektor pracy ma prawo:

• wydawania decyzji;

• kierowania wystąpień;

• wnoszenia powództw oraz wstępu do toczących się postępowań;

• podjęcia innych działań, jeżeli prawo lub obowiązek ich podjęcia wynika z odrębnych przepisów.

Uprawnienia inspektora podczas kontroli

Podczas wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy ma prawo:

• swobodnego wstępu na teren zakładu pracy i do wszystkich jego obiektów pomieszczeń;

• przeprowadzania oględzin obiektów, maszyn i urządzeń oraz pomieszczeń pracy;

• żądania pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą – obowiązkowi temu podlegają również wszyscy pracownicy, których pracodawca zatrudnia lub zatrudniał;

• wglądu do dokumentacji zakładu pracy;

• wglądu do akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby zatrudnione na innej podstawie niż stosunek pracy;

• zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją;

• utrwalenia przebiegu kontroli za pomocą środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku;

• wykonywania niezbędnych dla celów kontroli odpisów, zestawień lub wyciągów z dokumentów ;

• korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.

Upoważnienie do przeprowadzania kontroli

Kontrolę w firmie można przeprowadzić dopiero po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia. Upoważnienie wydają Główny Inspektor Pracy i jego zastępcy oraz okręgowi inspektorzy pracy i ich zastępcy. Okręgowi inspektorzy mogą upoważnić kierowników oddziałów do wydawania upoważnień do przeprowadzenia kontroli.

Upoważnienie do przeprowadzania kontroli u przedsiębiorcy powinno zawierać:

• wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia kontroli;

• oznaczenie organu kontroli;

• imię i nazwisko, stanowisko służbowe osoby upoważnionej do przeprowadzenia kontroli oraz numer jej legitymacji służbowej;

• określenie zakresu przedmiotowego kontroli;

• oznaczenie podmiotu objętego kontrolą;

• wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;

• podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;

• pouczenie kontrolowanego podmiotu o jego prawach i obowiązkach;

• datę i miejsce wystawienia upoważnienia.

Jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli (np. z uwagi na realne zagrożenia), może być ona podjęta po okazaniu legitymacji służbowej. W takiej sytuacji kontrolowanemu PIP musi niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.

Zakończenie kontroli. Sporządzanie protokołu kontrolnego

Po zakończeniu czynności kontrolnych inspektor przygotowuje protokół kontrolny. Według art. 31 o PIP powinien on m.in. zawierać:

• nazwę podmiotu kontrolowanego w pełnym brzmieniu i jego adres oraz numer z krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON) oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);

• imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe inspektora pracy;

• imię i nazwisko osoby reprezentującej podmiot kontrolowany oraz nazwę;

• organu reprezentującego ten podmiot;

• datę rozpoczęcia działalności przez podmiot kontrolowany

• oznaczenie dni, w których przeprowadzano kontrolę;

• opis stwierdzonych naruszeń prawa

• informacje o osobach, w obecności których przeprowadzano kontrolę;

• ew. wzmiankę o informacjach objętych tajemnicą przedsiębiorstwa;

• wzmiankę o wniesieniu lub niewniesieniu zastrzeżeń do treści protokołu oraz ewentualnym usunięciu stwierdzonych nieprawidłowości przed zakończeniem kontroli;

• datę i miejsce podpisania protokołu przez osobę kontrolującą oraz przez osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany.

Jeśli podczas kontroli inspektor pracy nie stwierdzi uchybień, zamiast protokołu może sporządzić notatkę urzędową i umieścić w niej opis stanu faktycznego.

Ważne uprawnienia kontrolowanego

Zanim kontrolowany podpisze protokół kontroli, ma prawo zgłoszenia zastrzeżeń do ustaleń PIP. Należy je złożyć na piśmie w terminie 7 dni od dnia przedstawienia protokołu. Inspektor musi zastrzeżenia przeanalizować, Jeżeli okażą się zasadne, powinien zmodyfikować bądź uzupełnić wskazaną część protokołu. Jeżeli przedsiębiorca nie podpisze protokołu to nie oznacza to, że inspektor nie może stosować właściwych środków prawnych, do których uprawnia go ustawa.

Od decyzji inspektora wydanej w formie pisemnej, przysługuje odwołanie do okręgowego inspektora pracy. Można je wnieść w terminie 7 dni od otrzymania decyzji. Inspektor może wstrzymać wykonanie decyzji do czasu rozpatrzenia odwołania, jeżeli działalność zakładu pracy nie stwarza zagrożenia życia lub zdrowia ludzi.