Nasza spółka planuje dużą inwestycję, która znacząco oddziałuje na środowisko. Zgodnie z wymogami sporządziliśmy już raport o uwarunkowaniach środowiskowych i staramy się o uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Prowadzący sprawę organ zażądał jednak uzupełnienia raportu. Jego zdaniem został niedostatecznie uzasadniony od strony naukowej. Ponadto zażądał uzupełnienia go o elementy, których zamieszczenie nie wynika wprost z ustawy. Mam wątpliwości, czy i jak muszę wykonać zobowiązania organu. Jak dalece organ ma prawo obciążać inwestora obowiązkami dowodowymi?
ikona lupy />
Dziennik Gazeta Prawna
W postępowaniach przed organami administracji publicznej – inaczej niż w postępowaniach sądowych – to rolą organu administracji prowadzącego postępowanie jest weryfikowanie danego stanu faktycznego. Wynika to z art. 7 kodeksu postępowania administracyjnego, w którym wyrażono zasadę prawdy obiektywnej, zgodnie z którą organy administracji publicznej z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszystkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Gdy tylko okaże się to potrzebne dla sprawy, organ może, a nawet powinien, przeprowadzać dowody z urzędu. Tak więc twierdzenia organu, że coś w sprawie nie zostało wykazane i jest to wina strony, w której interesie było to uczynić – bywają co najmniej ryzykowne. Jeżeli bowiem tylko organ administracji publicznej ma taką możliwość, to sam powinien poczynić konkretne ustalenia.
Zasada ta znajdzie zastosowanie również w ramach procedury sporządzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Tutaj sytuacja może się wydawać specyficzna. Nie budzi bowiem wątpliwości, że podstawowym dowodem będzie raport o oddziaływaniu danego przedsięwzięcia na środowisko. Jego zakres (uzgadniany przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska) zawarty jest w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Niemniej jednak nie jest to dowód jedyny ani tym bardziej nie jest to dowód, którego nie można byłoby podważyć. Raport przygotowany jest przez inwestora, zatem to naturalne, że organ może podchodzić do niego krytycznie. Z innej strony – raport nie jest też jedyną formą dowodu. W przedmiotowym postępowaniu okoliczności związane z oceną oddziaływania na środowisko mogą wynikać także z innych dowodów, np. opinii biegłych.
Teza ta potwierdzana jest w orzecznictwie (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2010 r., sygn. akt II OSK 602/09, podobnie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 28 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Po 736/11). Zgodnie z wyrokami organ prowadzący postępowanie również w takich przypadkach powinien we własnym zakresie czynić ustalenia.
W sytuacji więc gdy organ prowadzący postępowanie stara się obciążyć wyłącznie inwestora obowiązkami związanymi z uzupełnianiem raportu i wykazywaniem w nim kwestii nieujętych w ustawie - warto zaprotestować. Zwłaszcza gdyby wykonanie takiego wezwania było dla inwestora problematyczne i czasochłonne. W piśmie skierowanym do organu należy wskazać, na czym polega zasada prawdy obiektywnej i obowiązki organu związane z ustalaniem stanu faktycznego, jak również to, że raport nie musi być jedynym dopuszczalnym dowodem w postępowaniu środowiskowym.
Inwestor zawsze jednak powinien ocenić, czy potencjalnego sporu nie da rozwiązać się w inny sposób. Inaczej można – z powodów praktycznych – postępować w sytuacji, gdy organ wzywa do dokonania drobnych, niezbyt problematycznych dla inwestora uzupełnień, a inaczej gdy wezwanie dotyczy znacznie szerszego zakresu spraw. Trzeba bowiem oszacować również to, czy przekonywanie organu do zmiany stanowiska nie zajmie więcej czasu niż uzupełnienie raportu.
Podstawa prawna
Art. 66 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1235 ze zm.).
Art. 7 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.).