Pieniądze z UE czekają na firmy z Polski

Na lata 2014-2020 Polsce przyznano rekordowy budżet 82,5 mld euro. Głównymi beneficjentami tych pieniędzy, podobnie jak w mijającej perspektywie 2007-2013, będą przedsiębiorcy z sektora MSP - są oni bowiem nie tylko formalnymi beneficjentami Funduszy Europejskich, ale także „kreatorami” innowacyjnej myśli technicznej, wdrażanej w praktyce biznesowej. Mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa - tj. blisko 99,8 proc. wszystkich firm w Polsce - mogą zatem liczyć na duże wsparcie ze środków unijnych na najbliższe lata.

Najważniejsze obszary wsparcia przedsiębiorstw w nowej perspektywie, to przede wszystkim: konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, w tym w zaawansowane technologie zarządzania przedsiębiorstwem oraz technologie ITC dla wytworzenia innowacyjności procesowej czy produktowej.

Dla wsparcia kondycji przedsiębiorczości szczególnie istotne będą środki unijne inwestowane w badania, rozwój i innowacje oraz w podniesienie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw. Na poziomie krajowym fundusze trafią na te cele w ramach Programu Inteligentny Rozwój. Na regionalnym – w programach regionalnych oraz systemie instrumentów zwrotnych jak fundusze pożyczkowe czy preferencyjne na wsparcie innowacyjności.

MSP głównym odbiorcą środków UE

Wsparcie dla inwestycji przedsiębiorców - podobnie jak w dotychczasowej perspektywie - pochodzić będzie z trzech głównych źródeł (programów operacyjnych):

Szczególne znaczenie dla wsparcia wdrożenia inwestycji związanych z zakupem nowych technologii ITC w nowej perspektywie finansowej będą miały Regionalne Programy Operacyjne. W ramach tych programów wzmocnieniu ulegnie wsparcie regionów, które otrzymają do wyłącznej dyspozycji więcej środków (obecnie jest to jedna czwarta alokacji dla Polski).

W poprzedniej perspektywie szczególnym zainteresowaniem przedsiębiorców cieszyło się „Działanie 8.2. Wspieranie wdrażania biznesu elektronicznego typu B2B” w ramach krajowego Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Korzystający z niego przedsiębiorcy finansowali projekty informatyczne związane z integracją z partnerami biznesowymi poprzez platformy wymiany danych takich jak Pulpit Kontrahenta w ramach Comarch ERP XL. W obecnej perspektywie wdrożenie tego rodzaju rozwiązań możliwe będzie tylko w ramach działań Regionalnych Programów Operacyjnych.

Nie będzie zatem naturalnego „następcy” tego działania w ramach Programów krajowych, które w nowej perspektywie przewidują wsparcie MSP wyłącznie w kontekście rozwiązań związanych ze współpracą z jednostkami badawczo-rozwojowymi.

Na poziomie regionalnym planowane jest natomiast wsparcie dla przedsiębiorców z sektora MSP w zakresie rozwoju produktów i usług opartych na technologiach informatycznych i komunikacyjnych, sprzedaży produktów i usług w Internecie (handel elektroniczny), tworzenia i udostępniania usług elektronicznych, a także wprowadzania procesów modernizacyjnych.

W ramach nowych programów regionalnych firmy zainteresowane technologiami sfinansują np.:

Na realizację 15 regionalnych programów przeznaczono ok. 60 proc. funduszy strukturalnych.

Dotacje na badania i rozwój

Dziś firmy nie inwestują w badania i rozwój, bo to się im po prostu nie opłaca – to jeden z wniosków płynący z poprzedniej perspektywy finansowej – regulacje jakie wejdą w życie dzięki nowej perspektywie mają to zmienić.

W porównaniu z poprzednią perspektywą Fundusze Europejskie na lata 2014-2020 mają przyczynić się do zmiany proporcji nakładów na badania i rozwój. Jednym z zadań środków unijnych będzie pobudzenie firm do inwestowania własnych zasobów, szczególnie w nowoczesne technologie.

Przedsiębiorców w sferze rozwoju innowacji wspierać będzie program krajowy – Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (POIR), który zastąpi swojego poprzednika: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG). Nie będzie to jednak zastępstwo dosłowne – programy różnią się bowiem zasadniczo w obszarze głównych celów. W ramach POIR cele skierowane bezpośrednio do firm dotyczą ich inwestycji w badania, innowacje oraz podnoszenie konkurencyjności poprzez wdrażane technologie, na które przewidziano prawie 16 mld euro.

Firmy z sektora MSP mogą liczyć na wsparcie z POIR w tworzeniu indywidualnych projektów badawczo-rozwojowych, inicjowanych zarówno przez same firmy jak i jednostki naukowe oraz wdrażaniu wyników prac badawczych w działalności komercyjnej. Ścieżka realizacji typowych projektów może zatem wieść od innowacyjnego pomysłu, którym zaszczepić mogą się wzajemnie firma jak i Centrum B+R, poprzez opracowanie technologii szytej na miarę potrzeb innowacyjnego przedsiębiorstwa a następnie wprowadzenie rozwiązania na rynek.

W tego rodzaju współpracy przedsiębiorstwa mogą także korzystać z pomocy, wiedzy i kontaktów innych przedsiębiorstw. Ciekawym pomysłem na tego rodzaju współpracę może być np. kooperacja firm produkcyjnych, chcących wdrożyć innowacyjne rozwiązania w zakresie produkcji nowego produktu bezpośrednio z jednostkami B+R, uczelniami lub producentami technologii IT jak COMARCH S.A., współpracującymi z jednostkami naukowymi. Firmy mogą wówczas zrealizować kompleksowy projekt wdrożenia prototypowej linii produkcyjnej wraz z zakupem technologii informatycznej do sprawnego zarządzania procesem produkcji nowego produktu. Tego rodzaju możliwość daje m.in. Oś Priorytetowa III Wsparcie rozwoju otwartych innowacji- współpraca firm dużych i MSP na rzecz dzielenia się wiedzą i realizacji wspólnych innowacyjnych projektów. Dla osiągnięcia tego celu szczególnie istotna jest więc ścisła współpraca sfery biznesu i nauki – inspirowaniu wspólnych działań będzie też służyć wsparcie dla instytucji otoczenia biznesu, takich jak parki naukowo-technologiczne, klastry czy centra transferu technologii.

Środki zwrotne - nowe instrumenty wsparcia firm

Poza wsparciem dotacyjnym dla MSP, od 2014 roku zwiększy się znacząco rola instrumentów zwrotnych, takich jak preferencyjne kredyty, pożyczki i poręczenia dla firm. Będzie to szczególnie widoczne w prostszych projektach inwestycyjnych w programach regionalnych. Wykorzystane zostaną przy tym doświadczenia i wnioski z poprzedniej perspektywy finansowej, w której przedsiębiorcy mogli korzystać z instrumentów kredytowych Banku Gospodarstwa Krajowego, wspierającego wdrażanie inicjatywy JEREMIE, czyli mechanizmu zwrotnego wsparcia pożyczkowego dla przedsiębiorstw. Do 2015 roku, z pomocą pośredników finansowych – tj. banków komercyjnych - BGK udostępni przedsiębiorcom ponad 1,66 mld zł.

Dla firm biorących kredyt na projekty inwestycyjne, Bank Gospodarstwa Krajowego oferować będzie również poręczenia i gwarancje spłaty kredytu udzielane we współpracy z bankami kredytującymi. Planowane jest także dalsze kontynuowanie kredytu technologicznego, który sprawdził się w poprzedniej perspektywie finansowej 2007-2013 oraz ulgi technologicznej na nabycie nowych technologii.

Jeśli chodzi o to ostatnie rozwiązanie to Ministerstwo Gospodarki szykuje rewolucję. Od 2014 r. pojawi się nowa ulga podatkowa na innowacje, która zastąpi obecną ulgę na nabycie nowych technologii - np. technologii ITC.

Nowa ulga, która ma zwiększyć innowacyjność polskich firm, pozwalałaby na odpisanie od podatku 26 proc. wydatków poniesionych przez przedsiębiorców na badania i rozwój - tj. miałaby polegać na odliczaniu od podatku należnego 126 proc. kosztów kwalifikowanych (100 proc. kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów + 26 proc. tych kosztów odliczanych od podatku należnego).

Ulga na innowacje dawałaby możliwość, aby niewykorzystana w danym roku podatkowym ulga, mogła być wykorzystana w kolejnych latach, co ze względu na dużą niepewność finansową związaną z prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych może być rozwiązaniem szczególnie korzystnym.

Czy sektor MSP zyska na zmianach?

Fundusze Europejskie w nowej perspektywie przyczynią się do zmiany proporcji finansowania projektów inwestycyjnych przedsiębiorstw ze środków publicznych.
W porównaniu z poprzednią perspektywą przedsiębiorcy spodziewać się mogą obniżenia maksymalnego poziomu dofinansowania - do 50 proc. wartości inwestycji.Jednocześnie podatek VAT w projektach dofinansowanych z Funduszy Europejskich będzie kosztem kwalifikowalnym, co oznacza utrzymanie możliwości jego refundacji.

Zdecydowanie wzrośnie również rola projektów badawczo-rozwojowych oraz współpracy MSP z Instytucjami Otoczenia Biznesu , jednostkami naukowymi, producentami nowoczesnych technologii, dla lepszej wymiany know-how i tworzenia rozwiązań innowacyjnych dla biznesu.

Z punktu widzenia przedsiębiorstwa korzystną tendencją finansowania inwestycji może się okazać obniżenie poziomu dofinansowania projektów dotacyjnych - firmy będą angażowały więcej kapitału prywatnego, przez co projekty dotowane będą bardziej przemyślane, a ilość składanych wniosków mniejsza. Z kolei większa rola pozadotacyjnych instrumentów zwrotnych umożliwi łatwiejszy dostęp do niskooprocentowanych kredytów i pożyczek.

Nowa perspektywa finansowaprzyniesie zatem znaczące możliwości rozwoju gospodarki w oparciu o innowacje i technologie wdrażane przez firmy z sektora MSP, finansowane zarówno przez środki unijne jak i – stanowiące dla nich alternatywę – kredyty i pożyczki. Nie należy się jednak obawiać, iż po 2013 roku miejsce dofinansowania działalności firm z dotacjiw całości zajmą kredyty i pożyczki. Co prawda, oprocentowanie pożyczek znacząco się obniży, tak by cel większego zaangażowania kapitału prywatnego w inwestycje został osiągnięty, jednak dotacje w dalszym ciągu powinny stymulować rozwój przedsiębiorstw i wzrost konkurencyjności między poszczególnymi branżami polskiej gospodarki.

Artykuł jest fragmentem książki "Zakładam własną firmę. Na jaką działalność są pieniądze z UE w 2014 roku", która ukaże się 13 maja wraz z "Dziennikiem Gazetą Prawną".