Subskrybuj nas na Youtube
Nasza sp. z o.o. zawarła umowę ze spółką jawną, w związku z czym wystawiono nam fakturę VAT. Nie uregulowaliśmy należności, gdyż uznaliśmy, że druga strona nie zrealizowała warunków umowy. Spółka wezwała nas do zapłaty, a następnie wysłała ostateczne wezwanie, zawierające ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura informacji gospodarczej, prowadzącego rejestr dłużników. Na oba pisma nie odpowiedzieliśmy. Na wniosek sp.j. w jednym z biur ujawniono informację o zadłużeniu naszej spółki. Nie zawarto jednak informacji, że roszczenie jest sporne. Gdy okazało się, że spółka figuruje w rejestrze, bank odmówił udzielenia kredytu. Wystąpiliśmy więc do sp.j., by wnioskowała o usunięcie informacji. Ta odmówiła, nie poinformowała też biura, że sprawa jest sporna. Czy doszło do naruszenia dóbr osobistych naszej spółki, w tym dobrego imienia?
ekspert radzi
Możliwość przekazania danych do biura informacji gospodarczej w odniesieniu do zobowiązań dłużnika, a także ich zakres i warunki, jakie muszą zostać spełnione, wynikają z art. 15 ust. 1 i 2 pkt 5 w zw. oraz art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1015, dalej: ustawa). Z przedstawionego przez czytelnika stanu faktycznego wynika, że spełnione zostały przesłanki przekazania danych do biura informacji gospodarczej: wierzytelność nie została uregulowana, spółka jawna wezwała dłużnika do zapłaty i wysłała ostateczne wezwanie, zawierające ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura.
Nie można jednak wykluczyć naruszenia dóbr osobistych spółki, w tym także jej dobrego imienia, przez wpisanie informacji gospodarczej do rejestru. W ustawie nie uregulowano wprawdzie odpowiedzialności cywilnej wierzyciela za zaniechanie powinności zgłoszenia wniosku o usunięcie lub aktualizację informacji gospodarczej. W takiej sytuacji stosuje się jednak ogólne zasady, tj. przepisy o odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 415 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm., dalej: k.c.) w razie wyrządzenia dłużnikowi szkody majątkowej, spowodowanej bezprawnym zachowaniem wierzyciela, oraz przepisy o ochronie dóbr osobistych (art. 23, 24 i 43 k.c.) w przypadku naruszenia praw niemajątkowych. W takiej sytuacji muszą zostać spełnione określone przesłanki, tj. należy ustalić konkretne dobro osobiste, naruszenie ma być bezprawne; przy czym bezprawność pozostaje domniemana. Przyjmuje się, że domniemaniu naruszenia dóbr osobistych można przeciwstawić m.in. działanie w ramach obowiązującego porządku prawnego.
Co do zasady więc wierzyciel, który przekazuje do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika, nie postępuje bezprawnie, jeżeli działa na podstawie i w zgodzie z ustawą. Jego postępowanie mieści się bowiem w ramach obowiązującego porządku prawnego. Nie można uznać, że spółka jawna, przekazując do biura informację, w której określiła zobowiązanie jako niesporne, postąpiła bezprawnie. Nie otrzymała ona bowiem od drugiej strony jednoznacznego oświadczenia, kwestionującego istnienie wierzytelności z tytułu realizacji umowy. Nie stanowi go brak zapłaty kwoty wynikającej z wystawionej faktury. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 2 września 2016 r., sygn. akt I ACa 283/16 wskazał, że z treści ustawy (art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. f) wynika, iż ujawnieniu podlegają dane o zobowiązaniach bezspornych i spornych, a w przypadku kwestionowania wierzytelności przez dłużnika informacja gospodarcza powinna uwzględniać tę okoliczność. Aby zamieścić takie zastrzeżenie, wierzyciel musi jednak znać to stanowisko. Sam fakt nieregulowania zobowiązania przez dłużnika i brak jego odpowiedzi na ponaglenia wierzyciela nie świadczy, że kwestionuje on jego istnienie, a umieszczenie informacji w rejestrze prowadzonym przez biuro nie musi oznaczać, że podmiot jest niesolidnym dłużnikiem. Przyczyny niespłacenia długów są bowiem różne i nie zawsze zależą od dłużnika (np. choroba, zdarzenie o charakterze losowym).
Przesądzenie kwestii zapłaty kwoty wynikającej z wystawionej faktury VAT może nastąpić w postępowaniu o zapłatę z powództwa wierzyciela przeciwko spółce, a także w procesie o ustalenie nieistnienia tej wierzytelności z powództwa spółki przeciwko drugiej stronie umowy (art. 189 k.p.c.).
!W rejestrze dłużników ujawnieniu podlegają dane o zobowiązaniach bezspornych i spornych, ale w przypadku kwestionowania wierzytelności przez dłużnika informacja gospodarcza powinna uwzględniać tę okoliczność. Aby zamieścić takie zastrzeżenie, wierzyciel musi jednak o niej wiedzieć.