Zleceniobiorca, który adoptował dziecko, otrzyma zasiłek macierzyński na zasadach takich jak pracownik

Nasz zleceniobiorca zamierza adoptować dziecko. Poinformował nas, że w najbliższych tygodniach powinno się zakończyć postępowanie w sprawie przysposobienia i będzie chciał skorzystać z zasiłku macierzyńskiego. W jakim wymiarze będzie on mu przysługiwał? Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku?

Na początku trzeba odnieść się do przepisów Kodeksu pracy (dalej: k.p.) dotyczących urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Co prawda zleceniobiorcy nie mają prawa do urlopów określonych w k.p., ale przepisy o nich stosujemy przy ustalaniu długości okresu, przez który zleceniobiorca może pobierać zasiłek macierzyński.

Zgodnie z art. 183 par. 11 k.p. pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

• 20 tygodni ‒ w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni ‒ w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
• 33 tygodni ‒ w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni ‒ w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni ‒ w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci

‒ nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Ukończenie przez dziecko 14. roku życia powoduje, że urlop się kończy. Jednak jak wynika z art. 183 par. 3 k.p., pracownik i tak ma prawo do dziewięciu tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Kodeks pracy przyznaje pracownikom adoptującym dziecko także urlop rodzicielski. Zgodnie z art. 183 par. 41 k.p. pracownicy, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:

• 41 tygodni ‒ w przypadku przysposobienia jednego dziecka,
• 43 tygodni ‒ w przypadku przysposobienia więcej niż jednego dziecka,

‒ nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Niezależnie jednak od tego, kiedy dziecko ukończyło 14. rok życia, mają prawo do 38 tygodni urlopu rodzicielskiego.

Zasiłek także dla ojca

Zasady nabywania prawa do zasiłku zostały określone w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).Zgodnie z art. 29 ust. 1 tej ustawy zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia.

Przepis posługuje się określeniem „ubezpieczona”, ale w przypadku rodziców adopcyjnych z zasiłku macierzyńskiego może skorzystać także ojciec.

Jak wynika z art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. W przypadku zleceniobiorców oznaczać to będzie, że otrzymują oni zasiłek macierzyński przez okres, przez jaki pracownicy korzystaliby z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.

Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem, a więc np. zleceniobiorcy stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu krócej niż 12 miesięcy, to przeciętny miesięczny przychód oblicza się z krótszego okresu.

Kluczową różnicą między obliczaniem zasiłku dla zleceniobiorców a obliczaniem go dla pracowników jest to, że w przypadku zleceniobiorców płatnicy zasiłków nie przeprowadzają tzw. uzupełniania wynagrodzenia, o którym mowa w art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem, jeżeli w miesiącu, który jest brany pod uwagę do obliczenia zasiłku, pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
• przyjmuje się po uzupełnieniu wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

Przepisu tego stosujemy do zleceniobiorców, co oznacza, że przychodu, który uzyskali w miesiącach, kiedy np. byli niezdolni do pracy z powodu choroby, się nie uzupełnia. Przyjmuje się go do ustalenia zasiłku w kwocie faktycznej.

100 albo 81,5 proc.

Jak stanowi art. 31 ustawy zasiłkowej, miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Taka jest również wysokość zasiłku dla zleceniobiorców. Natomiast zasiłek za okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu rodzicielskiego w przypadku zleceniobiorców wynosi 70 proc. podstawy wymiaru.

Podobnie jak pracownicy, także zleceniobiorcy – rodzice adopcyjni mogą złożyć tzw. długi wniosek zasiłkowy (określony w art. 30a ust. 2 ustawy zasiłkowej). Zgodnie z nim ubezpieczony, nie później niż 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie mu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu dziewięciu tygodni przysługujących drugiemu rodzicowi dziecka. W takim przypadku rodzic występujący o wypłatę zasiłku za łączny okres obu urlopów (w przypadku zleceniobiorców – okres o długości obu urlopów) otrzyma zasiłek w wysokości 81,5 proc. Drugi rodzic za okres pozostałych mu dziewięciu tygodni otrzyma zasiłek w wysokości 70 proc.

Zatem to od zleceniobiorcy zależy, czy będzie pobierał zasiłek w wysokości:

• 81,5 proc. podstawy wymiaru przez łączny okres równoważny urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu, czy
• 100 proc. podstawy wymiaru za okres równoważny urlopowi macierzyńskiemu, a następnie 70 proc. podstawy wymiaru za okres równoważny urlopowi rodzicielskiemu.

Na koniec warto dodać, że pobieranie zasiłku macierzyńskiego przez zleceniobiorcę nie stoi na przeszkodzie, aby nadal wykonywał zlecenie. W takim przypadku podstawą wymiaru składek emerytalno-rentowych jest pobierany zasiłek macierzyński. Jeśli podstawa ta jest co najmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu, to składki od zlecenia będą dobrowolne. ©℗