Renta socjalna jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przysługuje ono osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub na studiach przed ukończeniem 25 roku życia. Podpowiadamy, jak złożyć wniosek o świadczenie.
Renta socjalna przysługuje osobie, która nie nabyła praw do renty z tytułu niezdolności do pracy, a niepełnosprawność świadczeniobiorcy powstała w dzieciństwie lub w czasie edukacji – w szkole, na studiach i w trakcie doktoratu. Świadczenie to może być przyznane na stałe, jeśli niepełnosprawność jest trwała lub na czas określony, gdy niepełnosprawność jest okresowa. Niezdolność do pracy ocenia lekarz orzecznik podczas komisji.
Dokumenty do wniosku o rentę socjalną
Osoba ubiegająca się o rentę socjalną powinna w ZUS-ie złożyć odpowiednie dokumenty. Wtedy Urząd ustali, czy wnioskodawca ma prawo do świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek wydać decyzję o przyznaniu lub odmówieniu prawa do renty socjalnej w ciągu 30 dni od daty, w której wyjaśni ostatnią okoliczność (na przykład od dnia, w którym uprawomocni się orzeczenie lekarza orzecznika ZUS).
Dokumenty niezbędne do aplikowania o rentę socjalną to:
- dowód osobisty albo paszport – do załatwiania sprawy osobiście w ZUS;
- wniosek o rentę socjalną – można pobrać i wypełnić w domu albo zrobić to w ZUS. Taki wniosek możesz też złożyć ustnie – wystarczy, że odpowiedzieć pracownikowi ZUS na kilka pytań i podpisać protokół;
- zaświadczenie o stanie zdrowia (zaświadczenie OL-9) – wypełnia je lekarz wnioskodawcy. Medyk powinien wystawić takie zaświadczenie nie wcześniej niż miesiąc przed dniem, złożenia wniosku;
- inną dokumentację medyczną potwierdzającą stan zdrowia wnioskodawcy (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego) można dołączyć informacje na przygotowanym przez ZUS druku OL-9A.
W niektórych przypadkach wnioskodawca jest zobligowany przygotować dodatkowe dokumenty, na przykład:
- wywiad zawodowy z miejsca pracy (druku OL-10) – jeśli osoba z niepełnosprawnością pracuje. Taki dokument wypełnia płatnik składek;
- zaświadczenie, w którym pracodawca wnioskodawcy napisze, na jaki czas została zawarta umowa (na przykład na czas nieokreślony) oraz jaki jest przychód z pracy wnioskodawcy – jeśli osoba z niepełnosprawnością pracuje. Ten dokument można dostać od płatnika składek;
- zaświadczenie, które potwierdzi naukę w szkole albo zaświadczenie z uczelni o okresie studiów – jeśli naruszenie sprawności organizmu powstało przed 25. urodzinami wnioskodawcy. Taki dokument można otrzymać w szkole lub uczelni;
- zaświadczenie, które potwierdzi okres odbywania studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej wnioskodawcy – jeśli naruszenie sprawności organizmu powstało w trakcie studiów doktoranckich albo aspirantury naukowej. Dokument wydaje jednostka, która prowadzi studia;
- zaświadczenie o powierzchni użytków rolnych wnioskodawcy (w hektarach przeliczeniowych) – jeśli osoba z niepełnosprawnością jest właścicielem, posiadaczem albo współwłaścicielem gospodarstwa rolnego. Taki dokument można otrzymać w urzędzie gminy.
Jeśli wniosek będzie niekompletny, bo na przykład zabraknie jakiegoś dokumentu, ZUS wskaże termin, w którym będzie można uzupełnić braki.
Kto może złożyć wniosek o rentę socjalną?
Wniosek o rentę socjalną złożyć może osoba z niepełnosprawnością we własnym imieniu albo jej przedstawiciel ustawowy (na przykład rodzic w imieniu dziecka). W uzasadnionych przypadkach do złożenia dokumentów jest również kierownik ośrodka pomocy społecznej – jeśli wnioskodawca lub jego przedstawiciel ustawowy poprosi o pomoc, a także każda inna osoba, której wnioskodawca da pisemne pełnomocnictwo.
Pełnomocnictwa możesz udzielić na formularzu PEL. W pełnomocnictwie napisanym samodzielnie należy podać dane, dzięki którym urzędnik będzie mógł sprawdzić tożsamość pełnomocnika (imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego, numer PESEL). Pełnomocnictwo musi być podpisane własnoręcznie.
Kiedy i gdzie złożyć wniosek o rentę socjalną?
Osoba całkiem niezdolna do pracy, ubiegająca się o rentę socjalną powinna złożyć wniosek nie wcześniej niż miesiąc przed dniem, w którym osiągnie pełnoletność i jak najszybciej, jeśli niepełnosprawność nastąpiła w dorosłości.
W dowolnym oddziale ZUS można złożyć wniosek o rentę socjalną. Jednak procedura przebiegnie najszybciej, jeśli osoba z niepełnosprawnością wybierze oddział zgodnie z miejscem zamieszkania. Dokumenty można złożyć osobiście lub wysłać pocztą.
Decyzja lekarza orzecznika o prawie do renty socjalnej
Lekarz orzecznik ZUS może nie przyznać wnioskodawcy prawa do renty socjalnej, jeśli stwierdzi, że osoba z niepełnosprawnością jest zdolna do pracy.
W takiej sytuacji można nie zgładzić się z lekarza orzecznika i złożyć sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Osoba ubiegająca się o rentę socjalną ma 14 dni kalendarzowych od dnia, w którym otrzyma orzeczenie. Istnieje również możliwość odwołania się do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Jaka jest wysokość renty socjalnej?
Od 1 marca kwota renty socjalnej wynosi 1780,96 zł. Osoby pobierające rentę socjalną mogą dorabiać, ale w zależności od osiągniętego dochodu świadczenie może zostać zmniejszone lub zawieszone. Jeśli przychód będzie wyższy niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za II kwartał 2024 r. (od 1 września do 30 listopada wynosi 5626,90 zł), ale nie przekroczy 130% tej kwoty (10 450 zł), świadczenie zostanie zmniejszone. Renta socjalna zostanie zawieszona tak jak w przypadku innych świadczeń dopiero po przekroczeniu 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Renciści z osiągniętych dochodów rozliczają się rocznie lub miesięcznie, po upływie roku kalendarzowego.
Kwota renty socjalnej jest co roku waloryzowana, aby dostosować jej wysokość do aktualnych warunków ekonomicznych. Dzieje się to zgodnie z ustawą o Emeryturach i Rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Źródło: ZUS, Gov.pl