Czy becikowe może zostać przyznane tylko raz?

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, zgodnie ze swoją nazwą, przysługuje jeden raz. Roszczenie do tego świadczenia może zostać zrealizowane tylko przez jedną z osób uprawnionych do jego uzyskania.

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie. Rozpatrywał on skargę złożoną przez kobietę prowadzącą razem z mężem rodzinny dom dziecka, która we wrześniu 2023 r. została ustanowiona przez sąd opiekunem prawnym dla umieszczonego pod ich opieką malucha. W listopadzie ub.r. skarżąca złożyła wniosek o przyznanie becikowego, ale ośrodek pomocy społecznej wydał decyzję odmowną. Uzasadnił to tym, że jednorazowa zapomoga na to dziecko została już wcześniej pobrana, co ustalono w wyniku weryfikacji dokonanej w centralnej bazie beneficjentów (CBB) świadczeń.

Odwołanie do SKO

Kobieta odwołała się do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO), ale organ utrzymał w mocy decyzję ośrodka pomocy społecznej. Wyjaśnił, że zgodnie z art. 15b ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 323 ze zm.) becikowe należy się matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka. Skarżąca znajduje się więc w kręgu osób uprawnionych do tego świadczenia, natomiast ze względu na jego charakter, gdy doszło do jego wypłacenia rodzicowi dziecka, został spełniony warunek jednorazowości. SKO dodało, że zmiana sytuacji prawnej dziecka w ciągu jego dalszego życia nie może powodować odnowienia prawa do becikowego.

Kobieta złożyła skargę na decyzję kolegium do WSA

Dowodziła w niej, że fakt uprzedniego przyznania matce lub ojcu jednorazowej zapomogi nie stoi na przeszkodzie ponownemu przyznaniu tego samego świadczenia opiekunowi prawnemu dziecka w późniejszym okresie, przypadającym po dniu objęcia go opieką. Jednak sąd nie podzielił jej argumentacji i orzekł o oddaleniu skargi. Podkreślił, że niebudząca wątpliwości treść art. 15b wskazuje, że jednorazowa zapomoga jest przyznawana w związku z zaistnieniem zdarzenia polegającego na urodzeniu się żywego dziecka. Ponieważ ma ono charakter jednorazowy i niepowtarzalny, nie jest prawnie możliwe wielokrotne przyznawanie becikowego.

WSA stwierdził, że w pierwszej kolejności o sporne świadczenie mogą się ubiegać matka lub ojciec dziecka, a dopiero w dalszej kolejności – w przypadku braku rodziców, ich utraty, pozbawienia ich władzy rodzicielskiej bądź nieskonsumowania przez nich tego uprawnienia – roszczenie do becikowego przechodzi na opiekuna prawnego lub faktycznego dziecka.

Sąd odniósł się również do wyroku dotyczącego jednorazowej zapomogi, na który powoływała się w swojej skardze kobieta (sygn. akt I SA/Wa 1521/10). Jego zdaniem nie ma on zastosowania w rozpatrywanej sprawie, bo dotyczył innej sytuacji, w której doszło do przysposobienia dziecka. Intencją ustawodawcy było zaś, aby w momencie oddania dziecka do adopcji prawo do jednorazowej zapomogi przysługiwało zarówno biologicznemu rodzicowi, jak i osobie przysposabiającej dziecko. ©℗