Każdy, z liczącej prawie 40 tys. grupy zawodowej polskich marynarzy, będzie miał prawo do zabezpieczenia społecznego. Tak wynika z propozycji zamieszczonych w planie prac legislacyjnych rządu.
Zgodnie z projektem status marynarza wykonującego pracę na morzu będzie odrębnym tytułem ubezpieczeń społecznych uregulowanym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497).
Warunkiem zgłoszenia do ubezpieczeń będzie przedłożenie w ZUS zaświadczenia wystawionego przez agencję zatrudnienia lub dyrektora urzędu morskiego. Składki będą finansowane w całości przez marynarza, który będzie płatnikiem składek. Będzie on jednak mógł skorzystać z usług agencji zatrudnienia na podobnych zasadach, na jakich obecnie biura rachunkowe świadczą usługi przedsiębiorcom.
W projekcie zostanie wprowadzony obowiązek opłacania składek przez 12 miesięcy liczony od dnia wskazanego w zaświadczeniu, z wyłączeniem okresu, w którym marynarz po zakończeniu pracy na morzu zawiesi status. Czas ten będzie wynosił od miesiąca do maksymalnie trzech miesięcy. Zawieszenie będzie zgłaszane do ZUS na standardowych formularzach ubezpieczeniowych.
Wyjątkiem będą marynarze zatrudnieni na statkach pływających pod banderą Polski. Grupa ta liczy zaledwie 5,4 tys. osób. Będą mogli, jak do tej pory, być zgłaszani do ubezpieczeń społecznych przez armatorów – pracodawców. Będą ubezpieczeni jako pracownicy. Płatnikiem zobowiązanym do opłacania składek będzie wciąż armator. Armator i marynarz będą mogli jednak wybrać nowe rozwiązanie – status marynarza wykonującego pracę na morzu.
Obecnie najtrudniejsza jest sytuacja osób pływających pod banderą państwa spoza Unii, z którym Polska nie zawarła umowy dwustronnej o zabezpieczeniu społecznym, a ich pracodawca nie ma siedziby na terenie UE/EFTA. Marynarze ci nie są objęci ochroną ubezpieczeniową. Część z nich (ok. 20 proc.) dobrowolnie przystępuje do ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Nie są jednak objęci ubezpieczeniem chorobowym i wypadkowym. Odprowadzają składki do ZUS od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż minimalna pensja.
Brak zabezpieczenia społecznego jest niezgodny z postanowieniami Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy o pracy na morzu z 2006 r. Rząd został wezwany do zmian prawa przez Radę Dialogu Społecznego. ©℗
Podstawa prawna
Etap legislacyjny
Projekt zamieszczony w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów