W jakiej wysokości wypłacać zasiłek, gdy pracownica złożyła zaświadczenie o nieuleczalnej chorobie dziecka

Jedna z naszych pracownic przebywających na urlopie rodzicielskim oświadczyła, że chciałaby przedłużyć okres korzystania z tego urlopu o dodatkowe 24 tygodnie, bo otrzymała zaświadczenie o nieuleczalnej chorobie dziecka. Obecnie pracownica pobiera zasiłek w wysokości 81,5 proc. podstawy wymiaru. Jakie dokumenty powinna złożyć, aby nadal otrzymywać zasiłek? Czy powinniśmy kontynuować wypłatę zasiłku w tej samej wysokości w trakcie kolejnych 24 miesięcy?

Zaświadczenie, o którym mowa w opisanym przypadku, zostało określone w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”. Lekarz stwierdza w nim u dziecka ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Zaświadczenie to wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, mający specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej.

To zaświadczenie na gruncie uprawnień pracowniczych pozwala na skorzystanie z dłuższego urlopu rodzicielskiego, a co za tym idzie – z dłuższego okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z ogólną zasada zawartą w art. 1821a par. 1 kodeksu pracy (dalej: k.p.) rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:

• 41 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 43 tygodni ‒ w przypadku urodzenia większej liczby dzieci.

Zwiększoną pulę urlopu dla rodziców dziecka mającego zaświadczenie z ustawy „Za życiem” przewiduje art. 1821a par. 2 k.p. Zgodnie z nim rodzice mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

• 65 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 67 tygodni ‒ w przypadku urodzenia większej liczby dzieci.

Wymogi formalne

Prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego jest nierozerwalnie związane z przebywaniem na tym urlopie. Aby skorzystać z tego urlopu, należy złożyć odpowiedni wniosek. Wymagania wniosku określa par. 14 rozporządzenia ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków. Wynika z niego, że wniosek o urlop rodzicielski zawiera:

• imię i nazwisko pracownika,
• wskazanie okresu dotychczas wykorzystanego urlopu rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego (w przypadku, gdyby drugi rodzic nie był pracownikiem) oraz liczby wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego lub liczby wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego (w przypadku, gdyby drugi rodzic nie był pracownikiem),
• wskazanie okresu, na który ma zostać udzielony urlop rodzicielski lub jego część.

Do wniosku trzeba dołączyć:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka (dzieci), wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju, albo kopie tych dokumentów – chyba że pracodawca już ma ten dokument,
• oświadczenie pracownika o:

‒ braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców dziecka (w przypadku, gdyby drugi rodzic nie był pracownikiem) przez okres wskazany we wniosku albo

‒ okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego (w przypadku, gdyby drugi rodzic nie był pracownikiem) w okresie objętym wnioskiem.

Jeśli pracownik występuje o udzielenie urlopu rodzicielskiego w podwyższonym wymiarze w związku z posiadanym zaświadczeniem, o którym była mowa powyżej, składa także kopię takiego zaświadczenia.

Nie ma przepisu, który nakazywałby przekazanie tego zaświadczenia pracodawcy w jakimś określonym terminie po porodzie. Zatem nie ma przeszkód, żeby pracownik najpierw skorzystał z podstawowej puli urlopu rodzicielskiego, a zaświadczenie złożył dopiero wtedy, gdy zechce skorzystać z dodatkowych 24 tygodni urlopu. Trzeba jednak podkreślić, że urlopem rodzicielskim, a co za tym idzie – okresem pobierania zasiłku ‒ rodzice mogą się podzielić w zasadzie dowolnie, z tym że dziewięć tygodni jest zastrzeżone tylko dla drugiego rodzica. W praktyce będzie to oznaczało, że w przypadku dziecka, które nie ma zaświadczenia z ustawy „Za życiem” jedno z rodziców może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie urlopu (41 tygodni pomniejszone o 9), zaś w przypadku dziecka mającego zaświadczenie ‒ 56 tygodni (65 tygodni pomniejszone o 9).

81,5 albo 70 proc.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego za ten okres określa ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa). Zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy zasiłkowej miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Dotyczy to zarówno matki, jak i ojca. Jednak w przypadku złożenia przez kobietę tzw. długiego wniosku zasiłkowego, określonego w art. 30a ust. 1 ustawy zasiłkowej, sytuacja się zmienia. Zgodnie z nim matka dziecka, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem 9 tygodni przysługujących w takim przypadku ojcu dziecka. Jak stanowi art. 31 ust. 3 ustawy zasiłkowej, w takim przypadku zasiłek wynosi 81,5 proc. podstawy wymiaru.

Podsumowanie

W opisywanym przypadku pracownica może złożyć wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego za kolejne 24 tygodnie. Przepisy nie przewidują odrębnego wzoru wniosku o urlop w takim przypadku. Jednak, aby uzyskać dodatkowy urlop, pracownica musi dołączyć do wniosku kopię omawianego wyżej zaświadczenia z ustawy „Za życiem”. Pracownica nie składa płatnikowi oddzielnego wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego, ponieważ prawo do zasiłku jest związane z udzielonym urlopem.

W opisywanej sytuacji pracownica pobiera zasiłek w wysokości 81,5 proc., a więc złożyła wcześniej tzw. długi wniosek zasiłkowy na cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Zatem płatnik także za dodatkowe 24 tygodnie urlopu rodzicielskiego powinien kontynuować wypłatę zasiłku macierzyńskiego w takiej wysokości jak dotychczas, czyli 81,5 proc. podstawy wymiaru. Nie ma również podstaw do przeliczania podstawy wymiaru, skoro między poszczególnymi okresami pobierania zasiłku nie ma przerwy. Zgodnie bowiem z art. 43 ustawy zasiłkowej podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy.

Warto jeszcze wyjaśnić, że w przypadku, gdyby pracownica nie złożyła długiego wniosku zasiłkowego tuż po porodzie, to obecnie pobierałaby zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru. Płatnik kontynuowałby wypłatę zasiłku w takiej wysokości także podczas dodatkowych 24 tygodni urlopu rodzicielskiego. ©℗