Trzeba uważać, kogo zatrudnia podwykonawca, by właściwie rozliczyć się z ZUS

Zamierzamy zlecić naszemu podwykonawcy wykonywanie pewnych usług. Nie jest wykluczone, że niektóre z pracujących u niego osób będą jednocześnie zatrudnione na umowę o pracę w naszej firmie. Czy wobec tego będziemy mieli obowiązek odprowadzić za nie składki z ubezpieczenia społecznego?

Odpowiedzi na to pytanie nie można udzielić ze stuprocentową pewnością, ponieważ w tego rodzaju sprawach konieczna jest analiza całości okoliczności faktycznych.

Trzeba zacząć od art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z nim za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Wprowadzenie tego przepisu miało na celu zapobieżenie optymalizacji składkowej albo omijaniu przez pracodawców przepisów o nadgodzinach.

Zdarza się jednak, że ZUS nakazuje pracodawcom zapłatę składek za zleceniobiorcę będącego jednocześnie pracownikiem takich pracodawców, nawet gdy ci nie mieli pojęcia, że ich pracownicy zawarli umowę zlecenia z innymi firmami, a firmy te współpracują z pracodawcą.

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na interpretację ZUS z 2 czerwca 2011 r., znak DI/200000/451/277/2011. ZUS powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/9. SN uznał w niej, że przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W konsekwencji, nawet gdy osoba (pracownik) zawarła umowę z osobą trzecią, to prace w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jego pracy). SN w stosunku do wyżej wymienionych osób rozszerzył pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej tak, aby w zakresie tej aktywności uznać go na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy.

ZUS zwrócił w interpretacji uwagę, że pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych wykracza poza sferę stosunku pracy i obejmuje również sytuację, gdy pracownik wykonuje prace na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią, jednak w jej ramach praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub innym podmiotem, lecz wykonywanej na jego rzecz. Zdaniem ZUS art. 8 ust. 2a ustawy systemowej nie wymaga, by skutkująca uznaniem ubezpieczonego za pracownika praca „na rzecz pracodawcy” była wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej wyłącznie z bezpośrednim kontrahentem tego pracodawcy. Zdaniem ZUS przepis ten wymaga jedynie, by kumulatywnie były spełnione następujące przesłanki:

• praca jest wykonywana na podstawie zawartej z innym niż pracodawca podmiotem umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło,
• faktycznym beneficjentem pracy wykonywanej na podstawie umowy był pracodawca ubezpieczonego.

Dla oceny, czy w sprawie zachodzą przesłanki do uznania pracy jako wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy, nie ma więc znaczenia podmiot, z którym została zawarta wyżej wskazana umowa.

W opisywanej w pytaniu sytuacji należy mieć na uwadze, że sam fakt, że pracodawca nie zawarł z podwykonawcą umowy tylko po to, żeby oszczędzić na składkach, nie oznacza, że ZUS nie obciąży pracodawcy obowiązkiem odprowadzenia składek. Warto w takim przypadku złożyć odwołanie. ©℗