ZUS szybciej i łatwiej odzyska zaległości składkowe

Wszystko za sprawą nowelizacji przepisów o egzekucji w administracji. Ułatwiła ona m.in. uzyskiwanie informacji dotyczących majątku wspólnego zadłużonego płatnika i jego małżonka.

Takie jest założenie kolejnych zmian ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.), wprowadzonych w życie ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw. Mają one na celu usprawnienie działań wierzyciela i administracyjnego organu egzekucyjnego zarówno w zakresie wszczęcia, jak i prowadzenia egzekucji.

Takim administracyjnym organem egzekucyjnym jest – na mocy art. 19 par. 4 u.p.e.a. – dyrektor oddziału ZUS uprawniony do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ZUS, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń.

Dane o ustroju małżeńskim

Egzekucja będzie również bardziej efektywna, bo wprowadzono zmiany usprawniające egzekucję prowadzoną do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka w przypadku, gdy odpowiedzialność zobowiązanego za należność pieniężną obejmuje majątek osobisty zobowiązanego i majątek wspólny.

Do tej pory wierzyciele lub organy egzekucyjne nie miały informacji o małżeńskim ustroju majątkowym zobowiązanego i jego małżonka, co utrudniało prowadzenie postępowania egzekucyjnego z majątku wspólnego. Aktualnie – poprzez dodanie nowelizacją art. 36 par. 1e u.p.e.a. – ZUS będzie mógł żądać tych informacji od zobowiązanego i jego małżonka. A w przypadku istnienia wspólności majątkowej będzie również uprawniony do żądania podania danych małżonka zobowiązanego lub informacji o posiadanych składnikach majątku wspólnego.

Ale to nie wszystko, bowiem poprzez dodany art. 36 par. 1ca u.p.e.a. ZUS będzie mógł żądać również od banku i spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej udzielenia informacji dotyczących małżonka zobowiązanego. Podmioty te mogą bowiem prowadzić rachunek bankowy na podstawie umowy zawartej z małżonkiem dłużnika, na którym mogą znajdować się środki pieniężne stanowiące majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka. Zakres informacji, jakie bank będzie przekazywał co do małżonka zobowiązanego, jest określony w art. 36 par. 1c u.p.e.a. i obejmuje m.in. informacje o:

• posiadanych rachunkach bankowych, obrotach i stanach tych rachunków, z podaniem wpływów, obciążeń i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców;
• posiadanych rachunkach pieniężnych, rachunkach papierów wartościowych, ich obrotach i stanach;
• zawartych umowach kredytowych lub umowach pożyczki, z podaniem wysokości zobowiązań, celów, na jakie zostały udzielone, sposobu zabezpieczenia ich spłaty, a także umów depozytowych i umów udostępniania skrytek sejfowych.

Uzyskanie tych informacji pomoże w identyfikacji i skierowaniu egzekucji do majątku wspólnego, czyli np. zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego prowadzonego tylko dla małżonka dłużnika, w celu zajęcia znajdujących się na rachunku środków pieniężnych należących do majątku wspólnego.

Co ważne – na co zwrócono uwagę w uzasadnieniu do nowelizacji – na podstawie wprowadzonej zmiany (dodany art. 67 par. 2aa pkt 1 u.p.e.a.) organ egzekucyjny będzie miał możliwość ujęcia w zawiadomieniu o zajęciu prawa majątkowego danych małżonka zobowiązanego, a nie obowiązek. Natomiast brak danych małżonka zobowiązanego w zawiadomieniu o zajęciu nie będzie stanowił podstawy do przyjmowania, że egzekucja została skierowana jedynie do majątku odrębnego zobowiązanego.

Tym niemniej wprowadzone przepisy na pewno usprawnią i wpłyną na zwiększenie dotychczasowej efektywności procesu dochodzenia należności z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka przez wprowadzoną możliwość uzyskania informacji o majątku wspólnym i jego identyfikację. A wskazanie danych małżonka zobowiązanego w zawiadomieniu o zajęciu prawa majątkowego ułatwi ZUS skierowanie egzekucji do składnika majątkowego należącego do majątku wspólnego.

Środki będą szybciej przekazywane

Ponadto egzekucja będzie szybsza, bo zrezygnowano z obowiązku przetrzymywania przez bank zajętych na rachunku bankowym kwot przez siedem dni od dnia doręczenia do banku zawiadomienia o zajęciu. Wynika to ze zmienionego art. 80 par. 1 pkt 1 u.p.e.a. Dotychczas bank dopiero po upływie siedmiu dni przekazywał do ZUS środki zajęte na rachunku bankowym zobowiązanego. Ustawodawca doszedł do wniosku, że przechowywanie przez bank zajętych kwot przez siedem dni było nieefektywne, powodowało bowiem blokadę środków, przez co zobowiązanie dłużnika nie było przez ten czas wykonywane. Aktualnie środki na rachunku bankowym zajęte na poczet należności ZUS będą przez bank przekazywane niezwłocznie.

Wprowadzono również zmiany w definicji wynagrodzenia w u.p.e.a., co również przyczyni się do szybszej i efektywniejszej egzekucji należności ZUS. W definicji wynagrodzenia nowelizacja u.p.e.a. ujęła również świadczenia przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wypłacane przez pracodawcę na podstawie ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jest to bardzo istotna zmiana, która wyeliminuje dotychczasową konieczność dokonywania przez ZUS u pracodawcy kolejnego zajęcia, w postaci zajęcia świadczenia wypłacanego zobowiązanemu przez pracodawcę, w sytuacji, gdy pracownik ma już zajęte na poczet należności ZUS i obsługiwane przez pracodawcę, jako dłużnika zajętej wierzytelności zajęcie wierzytelności ze stosunku pracy. Dla ZUS zmiana ta zapewni ciągłość egzekucji, a tym samym zwiększy jej efektywność.

Wraz z wprowadzoną zmianą definicji wynagrodzenia ustawodawca dodał art. 9 par. 5 u.p.e.a, w którym określił, że potrącenia ze świadczeń przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa będą dokonywane przez pracodawcę w zakresie określonym przepisami o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w przepisach ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tym samym ustawodawca zapewnił takie same zasady potrąceń niezależnie od tego, czy świadczenia będą wypłacane przez ZUS, czy przez pracodawcę. ©℗

Ramka 1

Ramka 2