Jak podwyżka z mocą wsteczną wpłynie na wysokość zasiłku

Od 1 marca br. w naszej jednostce wprowadzono podwyżki wynagrodzenia, ale z mocą wsteczną, tj. od 1 stycznia. Pierwsza wypłata już po podwyżce będzie miała miejsce na koniec marca wraz z wyrównaniem za poprzednie miesiące. Pracownicy otrzymujący wynagrodzenia kilkuskładnikowe – składające się z podstawy i premii regulaminowych lub dodatków ustalanych od wynagrodzenia zasadniczego – będą mieli je odpowiednio przeliczone. Czy przeliczenia i wyrównania wymagają również wynagrodzenia i zasiłki chorobowe?

Tak, wynagrodzenia chorobowe oraz zasiłki wymagają przeliczenia i wyrównania ze względu na to, że podwyżka wynagrodzenia w stałej miesięcznej stawce objęła wsteczny okres. Podniesienie podstawy zasadniczej rodzi skutki w postaci nie tylko wyrównania składników płacowych obliczanych na bazie zasadniczej stawki, lecz także innych świadczeń, w tym związanych z niezdolnością do pracy.

Wzrost wynagrodzenia

Jednym z obowiązkowych postanowień umowy o pracę jest wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników wynagrodzenia. W trakcie trwania zatrudnienia warunki płacowe mogą ulegać zmianom zarówno na korzyść – poprzez podwyższenie pensji lub dodanie nowego składnika, jak i na niekorzyść – poprzez ich pogorszenie. Jakakolwiek zmiana musi jednak być ponownie wprowadzona do umowy o pracę albo w drodze porozumienia stron, tj. za obopólną zgodą pracownika i pracodawcy, albo w drodze wypowiedzenia zmieniającego. W przypadku podwyżki wynagrodzenia zazwyczaj wystarcza porozumienie stron, bo pracownicy godzą się na wzrost taką zmianą. Do umowy o pracę dołącza się aneks, w którym ustala się również termin, od którego zaczną obowiązywać uzgodnione na nowo warunki płacy. Jeżeli nie wskazano takiej daty, to wchodzą one w życie w dniu zawarcia porozumienia.

Najczęściej zmodyfikowane wynagrodzenie przysługuje od określonej daty i dotyczy przyszłości, np. od nowego roku lub miesiąca. Jednak zdarza się, że pracodawca obejmuje podwyżką okres wsteczny, tzn. decyduje o przyznaniu podwyżki od jakiegoś terminu w przeszłości (co również powinno być uzgodnione z pracownikiem). Wówczas za okres między tym terminem a dniem wprowadzenia zmiany pracownikom przysługuje wyrównanie. Oznacza to taki stan faktyczny, w którym przyjmuje się, że już wcześniej pracownicy mieli prawo do większej pensji.

Wzrost wynagrodzenia obejmujący wcześniejsze miesiące oznacza konieczność dokonania przeliczeń nie tylko samego wynagrodzenia zasadniczego w celu obliczenia kwoty wyrównania, ale także wszystkich innych dodatkowych składników, które pracownik otrzymuje i których podstawą ustalania jest właśnie stawka zasadnicza. Przykładowo może to być premia lub dodatek za staż pracy, za godziny nadliczbowe czy za przestój. Ponownemu przeliczeniu oprócz samych składników wynagrodzenia podlegają także inne świadczenia ze stosunku pracy wypłacone pracownikowi w okresie objętym podwyżką z mocą wsteczną. Wyrównanie dotyczy świadczeń, przy obliczaniu których brane jest pod uwagę zmienione wynagrodzenie zasadnicze (stawka osobistego zaszeregowania). Chodzi tu m.in. o wynagrodzenie chorobowe oraz zasiłki z ubezpieczenia społecznego. [ramka]

Wyrównanie chorobowego

Wynagrodzenie chorobowe bądź zasiłek podlegają ponownemu przekalkulowaniu w związku z podwyżką pensji, o ile zmiana obejmuje miesiące uwzględniane w podstawie wymiaru danego świadczenia. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłków tworzy przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a za okres krótszy w razie mniejszej liczby miesięcy przepracowanych. Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz na chorobowe, finansowanych ze środków pracownika.

Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy zasiłkowej w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru, nastąpiła zmiana w wysokości wynagrodzenia z powodu zmiany stanowiska pracy lub modyfikacji warunków płacowych ustalonych w umowie o pracę (lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy) i zmiana ta nie była spowodowana przejściem na inny wymiar czasu pracy, to podstawę oblicza się jako średnią wynagrodzenia z 12 miesięcy przed zachorowaniem. Innymi słowy, zmiana wynagrodzenia nie powoduje przeliczeń.

Inaczej jest, jeśli pracownikowi zostaje przyznana podwyżka i wypłacone wyrównanie wynagrodzenia za okres wcześniejszy brany do ustalenia podstawy zasiłkowej. Wówczas konieczne jest powtórzenie obliczeń i przyjęcie odpowiednio wyższego przychodu po zmianach. [ramka]

Inne okoliczności

Warto przy okazji wspomnieć o innych okolicznościach, które powodują konieczność przeliczenia świadczeń. Będzie tak w przypadku:

• składników wypłacanych zaliczkowo – jeżeli w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, niektóre składniki wynagrodzenia zostały wypłacone zaliczkowo, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości takiej zaliczki, a po ich wyrównaniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się, uwzględniając te składniki, i wyrównuje wysokość zasiłku. Dotyczy to sytuacji, gdy np. premie lub prowizje za dany okres są wypłacane jedynie częściowo. Wtedy do podstawy zasiłkowej przyjmuje się je w wysokości faktycznej, a dopiero po wypłaceniu reszty składnika podstawę się przelicza i zasiłek wyrównuje,
• składników przyznanych, ale niewypłaconych – jeżeli składniki wynagrodzenia uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku przysługują, lecz nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy. [przykład 1] Jeżeli omawiane składniki wynagrodzenia nie zostały wypłacone również za okresy poprzednie, podstawę wymiaru zasiłku ustala się bez tych składników, a po ich wypłaceniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się, uwzględniając te składniki, oraz wyrównuje wysokość zasiłku.

W razie podjęcia przez zakład pracy decyzji o zaprzestaniu wypłaty składnika wynagrodzenia od określonej daty, podstawę wymiaru zasiłku przysługującego za okres od tej daty ustala się z wyłączeniem tego składnika, z jednym wyjątkiem. Otóż jeżeli składnik wynagrodzenia zostanie włączony w całości lub w części do innego lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia, to nadal pozostaje w podstawie zasiłku (np. zlikwidowano dodatek funkcyjny, ale o tę samą kwotę podniesiono wynagrodzenie zasadnicze). [przykład 2]

Przykład 1

Przykład 2