Jaka podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres przed przewidywaną datą porodu

Jeśli będzie to 100 proc. podstawy wymiaru, a po porodzie pracownica złoży wniosek o zasiłek za urlop rodzicielski po macierzyńskim w ciągłości, to czy powstanie nadpłata zasiłku, którą pracownica będzie musiała zwracać? Drugie pytanie dotyczy podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego. Pracownica przed urlopem macierzyńskim w lutym br. nie pobierała zasiłku chorobowego. Zasiłek ten był wypłacony w styczniu 2024 r. i jego podstawa została podniesiona do kwoty minimalnej 3660,42 zł. Od 1 lutego pracownica nabyła prawo do dodatku stażowego, który przysługuje m.in. za okres urlopów macierzyńskich. Czy ten dodatek będzie miał wpływ na podstawę zasiłku macierzyńskiego?

odpowiedź

Pracownicy należy wypłacić zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Jeśli w terminie 21 dni od porodu złoży wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, za cały okres będzie jej przysługiwał zasiłek w wysokości 81,5-proc. podstawy wymiaru. Różnicę między zasiłkiem wcześniej wypłaconym a należnym odlicza się od zasiłku w kolejnym miesiącu.

Co do podstawy zasiłku macierzyń ́skiego, to dodatek stażowy nie ma wpływu na jej wysokość.

Maksymalnie sześć tygodni

Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy (dalej: k.c.) jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie. Przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać nie więcej niż sześć tygodni urlopu macierzyńskiego. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania przysługującego wymiaru.

Przewidywaną datę porodu określa zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku, a datę porodu dokumentuje się skróconym odpisem aktu urodzenia dziecka.

Jeżeli jednak pracownica nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, to pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oboje pracownicy-rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 41 tygodni przy jednym dziecku. Każdemu z pracowników-rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru urlopu wynoszącego 41 tygodni. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników- rodziców dziecka. Oznacza to, że jeden rodzic nie może wykorzystać aż 41 tygodni urlopu rodzicielskiego. Urlop o długości do 9 tygodni przysługuje tylko drugiemu rodzicowi, zazwyczaj jest nim ojciec dziecka. Matka dziecka może więc sama wykorzystać najwyżej 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego.

Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w pięciu częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

100 czy 81,5 proc.

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Od tej zasady ustawa zasiłkowa przewiduje pewien wyjątek. W przypadku złożenia przez pracownicę tzw. długiego wniosku nie później niż 21 dni po porodzie o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wynosi 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Przy czym zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w części przysługującej wyłącznie drugiemu rodzicowi dziecka, tj. w części do 9 tygodni, wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Nie ma więc podziału na zasiłek w wysokości 100 i 70 proc., lecz obowiązuje ujednolicona stawka zasiłku w wysokości 81,5 proc.

W przypadku niewykorzystania ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pierwszym roku życia dziecka zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Długi wniosek

Ubezpieczonej matce dziecka, która występując z wnioskiem o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie występuje o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, np. gdy rozpocznie korzystanie z zasiłku macierzyńskiego przed porodem, zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Jednak po złożeniu wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze w ciągu 21 dni po porodzie dokonuje się rozliczenia różnicy między wypłaconym zasiłkiem w wysokości 100 proc. a należnym w wysokości 81,5 proc. (pkt 172 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej). [przykład 1]

przykład 1

W praktyce może jeszcze wystąpić podobna sytuacja, kiedy pracodawca będzie musiał wypłacić wyższy zasiłek, a potem go skorygować. Może się bowiem zdarzyć, że nadchodzi termin wypłaty zasiłku przez zakład pracy, a nie wiadomo, w jakiej wysokości go naliczyć – 100 czy 81,5 proc., ponieważ w momencie wypłaty ubezpieczona jeszcze nie złożyła wniosku o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (32 tygodnie, bez tych 9). Ma na to 21 dni. [przykład 2]

przykład 2

Nie było przerwy

Jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż miesiąc kalendarzowy, to podstawy wymiaru zasiłku przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo.

W omawianym przypadku pracownica pobrała zasiłek chorobowy w styczniu, a prawo do zasiłku macierzyńskiego nabyła w lutym br. Zatem podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie należy ustalać na nowo. Pozostanie ona na poziomie najniższej podstawy zasiłków obowiązującej od 1 stycznia 2024 r. i wynoszącej 3660,42 zł dla pełnego etatu.

Zgodnie bowiem z art. 45 ustawy zasiłkowej podstawa wymiaru zasiłku z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

W związku z tym jako podstawę zasiłku macierzyńskiego należnego za luty i kolejne okresy należy przyjąć kwotę 3660,42 zł. Nabycie od 1 lutego 2024 r. prawa do dodatku stażowego przysługującego również za okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego nie ma już wpływu na wysokość jego podstawy wymiaru. ©℗