Jakie uprawnienia zasiłkowe ma pracownica przebywająca na urlopie rodzicielskim zatrudniona na dwóch etatach

Pracownica zawarła z nami dwie umowy o pracę – jedną na czas nieokreślony, na pełen etat, a drugą na 1/4 etatu na czas określony do 30 listopada 2023 r. Podczas trwania obu stosunków pracy pracownica urodziła dziecko, w związku z czym jako płatnik zasiłków wypłacamy jej dwa zasiłki macierzyńskie (na podstawie tzw. długiego wniosku o zasiłek 81,5 proc.). Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze pracownica przebywa obecnie na urlopie rodzicielskim. Jednak umowa na czas określony zakończy się w trakcie tego urlopu. Co dalej z zasiłkiem – czy nadal przysługuje on pracownicy mimo ustania jednego zatrudnienia, a jeśli tak, to czy my mamy kontynuować wypłatę, czy przekazać ją ZUS? Z umowy na czas określony pracownica oprócz wynagrodzenia zasadniczego w stałej miesięcznej stawce otrzymywała dodatek funkcyjny niepomniejszany za okresy pobierania zasiłków. Czy ten dodatek podlega wliczeniu do podstawy ewentualnego zasiłku po ustaniu zatrudnienia?

odpowiedź

Pracownica nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, która rozwiązała się z upływem czasu, na jaki została zawarta. Po rozwiązaniu tej umowy wypłatę zasiłku przejmie ZUS i będzie go wypłacał aż do końca okresu odpowiadającego urlopowi rodzicielskiemu. Pracodawca jako płatnik zasiłków będzie natomiast kontynuował wypłatę zasiłku z tytułu trwającej umowy na czas nieokreślony. W związku z przejęciem wypłaty drugiego zasiłku przez ZUS pracodawca ma obowiązek przekazać do zakładu komplet dokumentów niezbędnych do podjęcia wypłaty zasiłku, w tym zaświadczenie ZUS Z-3 zawierające obok wynagrodzenia zasadniczego także dodatek funkcyjny.

Z tym samym pracodawcą

Przede wszystkim trzeba podkreślić, że nie jest zabronione zawieranie przez zakład pracy kilku stosunków pracy jednocześnie z jednym pracownikiem. Jednak z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że jest to możliwe jedynie wtedy, gdy każdą z umów odróżnia rodzaj pracy (zakres obowiązków).

Pracownik zatrudniony u pracodawcy na podstawie dwóch umów o pracę ma prawo do poszczególnych uprawnień z każdego stosunku pracy odrębnie, np. do urlopów: bezpłatnych, okolicznościowych, wypoczynkowych, a także związanych z rodzicielstwem, tj. urlopów macierzyńskich, rodzicielskich oraz wychowawczych.

Pracownik podlega obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z każdego stosunku pracy od dnia jego nawiązania. Uzyskane przez niego w danym miesiącu kalendarzowym zsumowane przychody stanowią jedną podstawę wymiaru składek. Naliczone od tego przychodu składki pracodawca wykazuje w jednym bloku raportu ZUS RCA, a wymiar czasu pracy wpisuje jako ułamek zwykły, np. 3/2 w przypadku pracy na półtora etatu. Ile umów o pracę, tyle osobnych uprawnień zasiłkowych. Każda umowa stanowi bowiem tytuł do ubezpieczenia chorobowego. W razie choroby lub urodzenia dziecka podczas trwania tego ubezpieczenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzeń chorobowych oraz zasiłków, np. w podwójnej wysokości przy dwóch umowach o pracę.

Tylko do końca umowy terminowej

W omawianym przypadku pracownica wykonuje pracę na podstawie dwóch umów. Urodziła dziecko podczas trwania obu tych umów, co oznacza, że pracodawca, który jest płatnikiem zasiłków, ma obowiązek naliczyć i wypłacać dwa zasiłki macierzyńskie przysługujące przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Jednak należy zauważyć, że ustanie zatrudnienia w okresie wnioskowanego urlopu, np. rodzicielskiego, nie pozbawia pracownicy możliwości korzystania z takiego urlopu, dopóki trwa umowa o pracę. Jeżeli chodzi o ustanie zatrudnienia na skutek upływu okresu, na jaki została zawarta umowa na czas określony, to nie ma w kodeksie pracy przepisu, który obligowałby pracodawcę do przedłużania tej umowy do dnia zakończenia udzielonego urlopu.

Urlop rodzicielski w pełnym wymiarze pracownica wykorzysta z tytułu umowy pełnoetatowej, bezterminowej i przez cały ten okres będzie pobierała zasiłek płatny przez pracodawcę. Natomiast drugi urlop, z tytułu umowy na czas określony, może być udzielony tylko do końca listopada 2023 r., a więc do dnia upływu czasu, na jaki ta umowa została zawarta.

Koniec umowy na czas określony, podczas której pracownica urodziła dziecko, nie pozbawia jej prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający reszcie urlopu, którego nie mogła wykorzystać w pełnym wymiarze. Przysługuje jej bowiem zasiłek po ustaniu zatrudnienia i ubezpieczenia. Wypłata zasiłku będzie kontynuowana bez względu na to, czy osoba po ustaniu ubezpieczenia np. dalej prowadzi działalność zarobkową. Do zasiłku macierzyńskiego nie ma zastosowania art. 13 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) dotyczący zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia.

Jaka podstawa wymiaru

Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego – analogicznie jak zasiłku chorobowego – stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym urodziło się dziecko, a jeżeli poród miał miejsce przed upływem 12 miesięcy zatrudnienia – wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Można spotkać się też z opiniami, że w razie gdy zostały zawarte dwie umowy o pracę z tym samym pracodawcą i każda z nich obejmuje 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc porodu, to wynagrodzenie z tytułu tych umów może zostać zsumowane dla celów obliczenia podstawy wymiaru zasiłku. Jednak dla przejrzystości obliczeń warto ustalić podstawy odrębnie z każdej umowy. Każda z nich może być opłacana według innych zasad. Odrębnych wyliczeń na pewno wymaga też sytuacja, gdy w czasie zatrudnienia na podstawie jednej umowy została zawarta kolejna, czyli do jej zawarcia doszło później. Nie wolno wtedy sumować wynagrodzeń. Należy ustalić dwie podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, przyjmując:

1) z pierwszej (starszej) umowy: przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy (lub krótszy – wtedy liczy się wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe pracy);

2) z drugiej, trwającej krócej: przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

przykład 1

przykład 2

Po ustaniu ubezpieczenia

Mimo że pracodawca jest płatnikiem zasiłków w 2023 r., to w razie rozwiązania się umowy terminowej powinien do ZUS przekazać dalszą wypłatę zasiłku z tej umowy, a kontynuować wypłatę zasiłku z trwającej umowy pełnoetatowej.

W celu wypłaty zasiłku macie rzyńskiego za okres od następnego dnia po ustaniu zatrudnienia, czyli od 1 grudnia, pracodawca powinien przekazać do ZUS wszystkie dokumenty, które wcześniej uzyskał od pracownicy do wypłaty zasiłku macierzyńskiego, czyli:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez płatnika składek;
• tzw. długi wniosek, w którym pracownica wnosiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze;
• oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka w okresie wskazanym we wniosku z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego – złożone w formie papierowej albo w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, oświadczenie ubezpieczonego o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, w okresie objętym wnioskiem, albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopie takich oświadczeń;
• zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3.

W zaświadczeniu Z-3 pracodawca zaznacza, że pracownik występuje o zasiłek macierzyński za okres od następnego dnia po ustaniu zatrudnienia do końca okresu odpowiadającego pozostałemu wymiarowi urlopu rodzicielskiego (zgodnie z długim wnioskiem). Poza tym pracodawca wpisuje okres trwania zatrudnienia (od – do), a w części „informacje o wypłaconych świadczeniach” w pkt 3 – okres, za który już wypłacił zasiłek macierzyński, czyli od dnia porodu do ostatniego dnia zatrudnienia, oraz stawkę procentową zasiłku (81,5 proc. podstawy wymiaru).

Z wszystkimi dodatkami

Zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3 zawiera zestawienie składników wynagrodzenia, z których ZUS ustali podstawę wymiaru zasiłku. W zaświadczeniu tym należy uwzględnić wszystkie składniki wynagrodzenia podlegające oskładkowaniu, włącznie z tymi, do których pracownik w czasie zatrudnienia zachowywał prawo za okres pobierania zasiłku. Jest bowiem zasadą, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie jego pobierania, zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Jednak tak jest w przypadku zasiłku przysługującego w czasie ubezpieczenia, natomiast przy ustalaniu podstawy zasiłku przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia wszystkie elementy przychodu są uwzględniane. Dlatego oprócz wynagrodzenia w ZUS Z-3 należy wykazać również składnik, który wcześniej, tj. w czasie trwania umowy, był pomijany.©℗