Jak zmiana wymiaru czasu pracy wpłynie na zasiłek chorobowy mało zarabiającego pracownika

Pracownica od 25 września 2023 r. przebywa na zasiłku chorobowym w trakcie ciąży. Od 1 października 2023 r. w wyniku porozumienia stron zmienił się jej wymiar czasu pracy z 1/2 etatu na 3/4. Czy jeżeli ta zmiana miała miejsce w czasie pobierania zasiłku, to należy przeliczyć podstawę wymiaru tego zasiłku według nowego wynagrodzenia, które wzrosło z 2200 zł do 3200 zł? Czy po urodzeniu dziecka podstawa zasiłku macierzyńskiego będzie cały czas taka sama?

odpowiedź

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za okres od 1 października br. będzie wynosiła 2329,83 zł, czyli tyle, ile wynosi najniższa podstawa wymiaru zasiłków dla 3/4 etatu.

Co do zasady podstawą wymiaru zasiłku chorobowego u pracowników jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności. Natomiast gdy choroba rozpoczęła się przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia z tytułu stosunku pracy, podstawę zasiłkową wyznacza się, przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia. Przez „wynagrodzenie” uwzględniane w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego rozumie się przychód pracownika, od którego naliczane są składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe, finansowanych ze środków pracownika. Jest to kwota odpowiadająca 13,71 proc. tej podstawy. Podstawę zasiłku chorobowego oblicza się, przyjmując te składniki wynagrodzenia, które:

• podlegają obłożeniu składkami na ubezpieczenia społeczne,
• nie przysługują za okresy niezdolności do pracy.

Co istotne, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych, nawet jeżeli w tych okresach nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia na skutek zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wynagradzania ustalonych w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy.

Ważna data podwyżki

Inaczej jest, gdy zarobki pracownika zmieniają się wskutek podwyższenia lub obniżenia wielkości etatu. W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach poprzedzających, z których liczona jest podstawa (art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej: ustawa zasiłkowa). Zatem istotne jest, w którym momencie nastąpiła zmiana etatu. Jeśli już w trakcie pobierania zasiłku, a więc w późniejszym miesiącu niż miesiąc wystąpienia niezdolności do pracy, to ta zmiana nie ma wpływu na wysokość ustalonej wcześniej podstawy. Jednak w nowym komentarzu ZUS jest co do tego pewne zastrzeżenie, o czym mowa w dalszej części artykułu.

Przykład 1

Przykład 2

Przykład 3

Podczas pobierania świadczenia

W nowym komentarzu ZUS do ustawy zasiłkowej sformułowano zasadę, że w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy, polegającej na podwyższeniu wymiaru czasu pracy w trakcie pobierania świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić ponownie od dnia zmiany wymiaru czasu pracy w ten sposób, że należy przyjąć kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę dla nowego wymiaru czasu pracy (o ile jest wyższa niż poprzednie wynagrodzenie), po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru powinna być podniesiona wyłącznie do minimalnej kwoty, a nie do wynagrodzenia ustalonego dla nowego wymiaru czasu pracy (pkt 293 komentarza).

W tym miejscu należy przypomnieć, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Od 1 lipca 2023 r. podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty 3106,44 zł [3600 zł – (3600 zł x 13,71 proc.)].

Zatem, jeżeli już w trakcie pobierania danego rodzaju zasiłku nastąpi zwiększenie wielkości etatu, należy porównać wysokość dotychczasowej podstawy wymiaru tego zasiłku z minimalną podstawą zasiłku dla tego wyższego wymiaru czasu pracy. Jeżeli podstawa pracownika jest niższa, trzeba ją podnieść do tej najniższej podstawy ustalonej dla nowego wymiaru czasu pracy.

Przykład 4

Przykład 5

Przerwa między okresami niezdolności

W sytuacji czytelnika zwyżka wymiaru czasu pracy miała miejsce już w trakcie pobierania zasiłku chorobowego, w dalszym miesiącu niż wrzesień, w którym pracownica zachorowała. Jednak z uwagi na to, że podstawa wcześniej ustalona z pracy na 1/2 etatu (2000 zł – 13,71 proc. = 1898,38 zł) jest niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę w 3/4 wymiaru czasu pracy, podlega ona podwyższeniu od 1 października do poziomu najniższej podstawy dla tej części etatu, czyli do 2329,83 zł.

Warto przeanalizować jeszcze jeden przepis ustawy zasiłkowej, tj. art. 43. Pracownica bowiem po okresie pobierania zasiłku chorobowego zapewne przejdzie na zasiłek macierzyński. Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy. Przepis ten dotyczy zasiłków u tego samego pracodawcy. Ponadto, w określeniu „okresy pobierania zasiłków” mieszczą się również okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego za łącznie 33 dni (14 dni u pracowników w wieku 50+) choroby w roku, płatnego ze środków pracodawcy. Okres, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe, wlicza się bowiem do okresu zasiłkowego. Zatem jeżeli np. we wrześniu pracownik pobrał wynagrodzenie chorobowe za okres łącznie 33 dni w roku i następnie ponownie zachoruje w październiku, nabywając prawo do zasiłku chorobowego, to podstawa wymiaru dla tego zasiłku pozostanie taka sama jak ustalona poprzednio dla wynagrodzenia chorobowego. Nie ma na to wpływu nawet zmiana warunków wynagrodzenia za pracę, np. jego podwyższenie/obniżenie. Jeżeli w okresie przerwy między pobieraniem świadczeń zasiłkowych doszłoby do takiej zmiany, to dla potrzeb ustalenia podstawy zasiłkowej nie ma to znaczenia.

Zasada wynikająca z art. 43 ustawy zasiłkowej nie ma jednak zastosowania, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania świadczeń zasiłkowych miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy (pkt 324 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).

Przykład 6