Umowy cywilnoprawne zawarte z własnym pracownikiem nie zawsze wpłyną na jego zasiłek

Z zatrudnianym przez nas pracownikiem zawarliśmy dwie dodatkowe umowy zlecenia: pierwszą na okres od 1 do 31 grudnia 2022 r., a drugą na okres od 1 lutego do 31 marca 2023 r. Pracownik od 20 marca do 14 kwietnia jest niezdolny do pracy. Jak obliczyć świadczenia chorobowe dla tego pracownika? Czy dodatkowe umowy zlecenia należy uwzględnić w podstawie ich wymiaru?

Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę, że umowy cywilnoprawne zawierane z własnym pracownikiem pod względem składkowym należy traktować jak umowy o pracę. Tak wynika z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z nim za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem pracy stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Z przepisu tego wynika, że tę samą zasadę należy zastosować także wtedy, gdy umowę zawarto co prawda z podmiotem trzecim, ale w praktyce i tak umowa jest wykonywana na rzecz pracodawcy podstawowego.

Kto jest płatnikiem

Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, to pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnej zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne. Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy np. w postanowieniu z 15 grudnia 2020 r., sygn. akt III UK 570/19, w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej są określone dwie sytuacje faktyczne, w jakich może znaleźć się osoba, do której przepis ten jest adresowany – tj. gdy wykonuje ona pracę na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą i gdy wykonuje ona umowy cywilnoprawne zawarte wprawdzie z osobą trzecią, ale praca jest świadczona na rzecz pracodawcy. Obie sytuacje mają równorzędny charakter z punktu widzenia skutków opisanych tym przepisem. Oznacza to, że konsekwencje prawne muszą być takie same, tzn. że dla celów ubezpieczeń społecznych zarówno wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą, jak i zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, jest traktowane tak, jak świadczenie pracy w ramach klasycznego stosunku pracy łączącego jedynie pracownika z pracodawcą.

W sytuacji gdy pracodawca opłaca także składki od umów cywilnoprawnych zawartych z własnym pracownikiem lub od umów zawartych teoretycznie z podmiotem trzecim, nie mają zastosowania zasady zbiegu tytułów ubezpieczeń. W typowej sytuacji, gdy nie ma zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, osiąganie przychodu z umowy o pracę w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia pozwala na rezygnację z ubezpieczenia emerytalno-rentowego z umowy zlecenia. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest jednak opłacona z obu umów. Umowa o dzieło nie jest natomiast nigdy oskładkowana.

Jednak w sytuacji, gdy art. 8 ust. 2a ma zastosowanie, pracodawca opłaca łącznie pełne składki od zsumowanych wynagrodzeń z umowy o pracę i umów cywilnoprawnych. Pełne, a więc na ubezpieczenie zdrowotne, a także ubezpieczenie emerytalno-rentowe, wypadkowe oraz chorobowe. A to oznacza, że teoretycznie składki od dodatkowych umów mogą wpłynąć na wysokość świadczeń chorobowych.

Jaki jest cel

Trzeba jednak pamiętać, że celem zasiłku jest jedynie wyrównanie ubytku w przychodach związanych z niezdolnością do pracy. Ma to ten skutek, że umowy, których okres, na który zostały zawarte, zakończył się przed niezdolnością do pracy, nie będą miały wpływu na wysokość wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego. Przypomnijmy, że zgodnie z ogólną zasadą podstawę wymiaru składki oblicza się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego z 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających niezdolność do pracy. W przypadku, gdy pracownik pracuje krócej, pod uwagę należy wziąć pełne miesiące zatrudnienia. Dlatego w opisywanym przypadku pod uwagę należy wziąć wynagrodzenie z okresu od marca 2022 r. do lutego 2023 r. Zatem teoretycznie wynagrodzenie z umowy zlecenia osiągniętej za grudzień 2022 r. oraz luty 2023 r. powinno być wzięte pod uwagę. Mając jednak na uwadze, że umowa zlecenia z grudnia 2022 r. już się zakończyła, wynagrodzenie z tej umowy zlecenia nie powinno być brane pod uwagę.

Nieco inna sytuacja będzie wyglądać w przypadku umowy zlecenia zawartej w lutym 2023 r. Wynagrodzenie z tej umowy – za okres od 20 do 31 marca 2023 r. – wpłynie na wysokość zasiłku. Następnie zasiłek za okres od 1 do 14 kwietnia należy przeliczyć i wypłacić go w niższej wysokości, bez uwzględnienia wynagrodzenia z umowy zawartej w lutym 2023 r. ©℗