Dlaczego choroby przypadającej w trakcie okresu wyczekiwania nie należy wliczać do okresu zasiłkowego? Czy zaświadczenia lekarskie wystawiane w trakcie postępowania o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego mogą być podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego?

Nasz pracownik, którego obejmował okres wyczekiwania, choruje przewlekle od kilku miesięcy. Zbliża się do końca okresu zasiłkowego. Czy do tego okresu należy także wliczyć okres niezdolności do pracy w czasie okresu wyczekiwania?
Nie, czasu choroby przypadającej w okresie wyczekiwania nie należy wliczać do okresu zasiłkowego. Limit ten dotyczy bowiem dni pobierania zasiłku chorobowego, a nie dni choroby.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: okres zasiłkowy) ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:
  • po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
  • po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.
Do tego okresu wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Artykuł 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej wprowadza jednak kilka wyjątków. Zgodnie z nim od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje m.in.:
  • absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
  • jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
  • ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.
Po upływie okresu wyczekiwania płatnik zasiłków musi rozpocząć wypłatę zasiłku chorobowego (lub wynagrodzenia chorobowego w przypadku pracowników). Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy zasiłkowej do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 11 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży. Jak jednak wskazuje wprost art. 9 ust. 3 ustawy zasiłkowej, do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresach wyczekiwania.
W opisywanej sytuacji płatnik przy obliczaniu okresu zasiłkowego nie powinien więc uwzględniać dni choroby przypadającej w ciągu pierwszych 30 dni od zatrudnienia.
Podstawa prawna
•art. 4, art. 9 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2476)
Wypłacamy pracownikowi zasiłek chorobowy za okres od 15 grudnia 2022 r. do 20 stycznia 2023 r. Wcześniej w 2022 r. pracownik wyczerpał prawo do wynagrodzenia chorobowego. 30 stycznia 2023 r. wpłynęło kolejne zwolnienie lekarskie. Mamy mu wypłacić zasiłek czy wynagrodzenie chorobowe? Czy możliwe jest wypłacanie dwukrotnego wynagrodzenia chorobowego w ramach tego samego okresu zasiłkowego?
Tak, w niektórych przypadkach pracodawca będzie zobowiązany wypłacić podwójne wynagrodzenie chorobowe w ramach jednego okresu zasiłkowego. Tak będzie w opisanej przez czytelnika sytuacji.
Zgodnie z art. 92 par. 1 kodeksu pracy za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:
1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;
2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia;
3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia.
Co ważne, wynagrodzenie oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Trzeba również pamiętać o zasadach szczegółowych, a mianowicie, że wynagrodzenie chorobowe:
  • nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego;
  • nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.
Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, limit 14 dni zaczyna obowiązywać dopiero w roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia, a nie bezpośrednio po 50. urodzinach.
W przypadku niezdolności do pracy przypadającej na przełomie roku należy stosować zasadę, że od 1 stycznia ubezpieczonemu należy kontynuować świadczenie, do którego miał prawo 31 grudnia. Jeśli wypłacano mu zasiłek chorobowy, należy kontynuować wypłatę zasiłku – jak w opisywanej sytuacji. Sam fakt, że rozpoczął się nowy rok kalendarzowy nie oznacza, że należy przerwać wypłatę zasiłku, a rozpocząć wypłatę wynagrodzenia chorobowego.
Gdy jednak na 31 grudnia ubezpieczonemu przypada wynagrodzenie chorobowe, od 1 stycznia nadal wypłacane będzie mu wynagrodzenie chorobowe. W skrajnych przypadkach pracodawca może być zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia przez 66 dni bez przerwy.
Specyficzna sytuacja powstaje, gdy między niezdolnością do pracy przypadającą na przełomie roku a kolejną wystąpi przynajmniej jeden dzień przerwy – tak, jak to miało miejsce w opisywanej sytuacji. Po wystąpieniu przerwy pracodawca powinien rozpocząć wypłatę wynagrodzenia chorobowego z uwzględnieniem nowego limitu. Nie ma przy tym znaczenia, że w roku ubiegłym pracownik limit ten już wyczerpał.
Podstawa prawna
•art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2140)
•art. 6 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2476)
Nasz pracownik wyczerpał okres zasiłkowy. Choruje na różne drobne dolegliwości i ciągle przedstawia krótkie zwolnienia lekarskie, ale od wyczerpania okresu zasiłkowego nie upłynęło jeszcze 60 dni. Jak mamy postąpić w tym przypadku? Czy powinniśmy zacząć wypłacać mu zasiłek ponownie po upływie 60 dni od zakończenia poprzedniego okresu zasiłkowego?
Nie, w opisanej sytuacji pracownik powinien wystąpić o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Płatnik nie powinien zaś wypłacać zasiłku chorobowego po upływie 60 dni od wyczerpania okresu zasiłkowego. Aby nowy okres zasiłkowy mógł zostać otwarty, ubezpieczony musi być nieprzerwanie przez 60 dni zdolny do pracy. To, że otrzymuje zwolnienia lekarskie bezpośrednio po zakończeniu poprzedniego okresu zasiłkowego, nie pozwala więc na otwarcie nowego okresu. Nie zmienia tego fakt, że są to niezdolności do pracy niepłatne, stanowiące jedynie usprawiedliwione nieobecności w pracy.
Jak wynika z art. 9 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 11 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Zgodnie zaś z art. 9 ust. 2 tego artykułu do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.
Nie ma więc znaczenia, jaka choroba byłą przyczyną kolejnych niezdolności. Jeśli nie ma między nimi przerwy, wlicza się je do jednego okresu. Limity przysługiwania zasiłku chorobowego (w przypadku pracowników liczonego wraz z wynagrodzeniem chorobowym) wynikają z art. 8 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z ust. 1 tej regulacji zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni. Wyjątek od tej zasady ustanowiono w ust. 2. Zgodnie z nim za okres niezdolności do pracy lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2, przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy, o której mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2 (badania dla dawców tkanek, narządów i poddanie się zabiegowi ich pobrania) oraz spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.
W razie wyczerpania okresu zasiłkowego ubezpieczony może wystąpić o świadczenie rehabilitacyjne. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej świadczenie to przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje ono przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Decyduje o tym ZUS na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika, które może być zaskarżone do komisji lekarskiej.
Mimo spełnienia powyższych warunków świadczenie rehabilitacyjne nie będzie przysługiwało osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia. Świadczenia nie otrzymają też osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych.
W czasie gdy toczy się postępowanie o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego, ubezpieczony jest najczęściej niezdolny do pracy, ale wystawiane przez lekarza zaświadczenia lekarskie nie mogą być podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego. Stanowią jedynie usprawiedliwienie nieobecności w pracy. ©℗
Podstawa prawna
•art. 6–18 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2476)
Zapraszamy do zadawania pytań
uis@gazetaprawna.pl