Czy osoba niespokrewniona z niepełnosprawnym może otrzymać świadczenie pielęgnacyjne?

Krewni w linii bocznej, jak również osoby niespokrewnione nie są objęci obowiązkiem alimentacyjnym, a w konsekwencji nie mogą ubiegać się oświadczenie pielęgnacyjne. I to bez względu na to, czy faktycznie taką opiekę sprawuje – stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w niedawno opublikowanym wyroku.

Sprawa dotyczyła kobiety, która wniosła o przyznanie jej świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad osobą niepełnosprawną.

Organ I instancji odmówił jednak przyznania świadczenia z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni nie jest spokrewniona z osobą, którą się opiekuje. W pierwszej kolejności powinna ją bowiem sprawować rodzina, a nie wnioskodawczyni. Niepełnosprawna posiada zaś trzy siostry, które nie legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a zatem to one mogą spełnić wobec niej obowiązek alimentacyjny. Organ wyjaśnił przy tym, że nie musi się on ograniczać wyłącznie do osobistych starań, ale może przybrać formę świadczeń pieniężnych.

Kobieta postanowiła się odwołać od niekorzystnej decyzji, ale również przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym nie udało jej się uzyskać pozytywnego rozstrzygnięcia. SKO potwierdziło bowiem, że prawo do świadczenia pielęgnacyjnego łączy z istnieniem obowiązku alimentacyjnego. Nie można zatem przyjąć, że przysługuje ono również osobie niezobowiązanej do alimentacji, która sprawuje opiekę nad osobą niepełnosprawną.

Również z takim rozstrzygnięciem nie zgodziła się kobieta i sprawa znalazła swój finał w sądzie. W skardze wskazała, że błędnie stwierdzono, że nie spełnia przesłanek do przyznania świadczenia, a prawidłowa ocena materiału dowodowego wskazuje, że rodzeństwo niepełnosprawnej nie może sprawować nad nią opieki z uwagi na choroby. Wobec czego tylko ona może ją zapewnić.

WSA nie przyznał jednak kobiecie racji. Wskazał, że bezspornym był fakt sprawowania przez skarżącą faktycznej opieki, jednak mimo to nie było możliwe przyznanie świadczenia z uwagi na brak spełnienia wymogów z ustawy o świadczeniach rodzinnych. Kobieta nie była bowiem spokrewniona z niepełnosprawną.

Art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy ustawodawca wprost nawiązał do obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Regulacja ta wyraźnie wobec tego ogranicza krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną osobą wyłącznie do osób zobowiązanych do alimentacji.

Ramka z przepisem: Art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2022.615): Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Sąd wyjaśnił, że obowiązek alimentacyjny, zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Zdaniem sądu z powyższej regulacji wynika zaś, że krewni w linii bocznej, jak również osoby niespokrewnione nie są objęci obowiązkiem alimentacyjnym, a w konsekwencji nie mogą ubiegać się oświadczenie pielęgnacyjne. Z tego powodu nie było możliwe jego przyznanie skarżącej.

Wyrok WSA w Poznaniu z 29.09.2022 r., II SA/Po 503/22.